Expositie

Artemisia. Vrouw & Macht na ‘The Voice’ actueler dan ooit

25 januari 2022, 22:07
Nu de lockdown ook voor de musea goeddeels is opgeheven krijgt het kunstminnende publiek alsnog de gelegenheid om de spectaculaire tentoonstelling Artemisia. Vrouw & Macht te bezoeken in het Rijksmuseum Twenthe in Enschede. Vanwege de lockdown van de afgelopen weken was de tentoonstelling al verlengd tot en met 27 maart. De geplande expositie Marinetti en het futurisme is verschoven naar het najaar.

In de talkshow M onderstreepte kunsthistorica Wieteke van Zeil – direct na de persconferentie, waarin de versoepelingen werden aangekondigd – de hoge actualiteitswaarde van het werk van Artemisia Gentileschi, de vrouwelijke barokschilder, die in het begin van de 17de eeuw furore maakte. En vervolgens in de vergetelheid raakte. Van Zeil legde in haar gloedvolle aanbeveling van de expositie in het Enschedese museum nadrukkelijk de link met het schandaal rond The Voice of Holland. Niet ten onrechte. Want de tentoonstelling zegt niet alleen iets over haar werk en haar tijd, een kleine 400 jaar geleden, maar ook wel degelijk iets over de verschillen en overeenkomsten tussen Artemisia’s tijd en onze hedendaagse blik.

Symbool
Artemisia was één van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Italiaanse schilderkunst uit de zeventiende eeuw. Als vrouw manifesteerde zij zich in een mannenwereld, zonder zich te conformeren. Daarom wordt zij in latere tijden een symbool van de strijd tegen het patriarchaat.
Na grote presentaties in onder meer Rome, New York, Milaan en, recentelijk, in Londen wordt nu voor het eerst ook in Nederland het werk van barokkunstenaar Artemisia Gentileschi centraal gesteld. Artemisia Gentileschi was een van de bekendste, meest belangrijke kunstenaars van de Italiaanse barok.

Aanknopingspunten
Leven en werk van Artemisia bieden aanknopingspunten voor een groter verhaal over het vroegmoderne Europa en over de vrouw in de geschiedenis.
Artemisia’s onrust en geldproblemen, het breken met haar vader en zijn kunstenaarspraktijk, het moederschap en verlies van haar kinderen, haar internationale opdrachtgevers en reputatie in een door mannen gedomineerde wereld, de culturele netwerken en haar omgang met haar eigen lichaam. Het zijn juist deze biografische aspecten die een bijzondere lezing van haar oeuvre mogelijk maken. Rijksmuseum Twenthe toont prachtige portretten van onder meer Clio, Minerva (Anne van Oostenrijk), Cleopatra, Lucretia en (vrouwelijke) allegorieën, afgewisseld met dramatische, theatrale composities van Judith en Abra, Jael en Sisera, Suzanna en de Ouderlingen. Voorstellingen die op en top barok zijn, sensueel, soms grenzend aan schandaal, een mengeling van geweld en verleiding.

Collectie Wilploo
Tegelijkertijd is in het Rijksmuseum Twente nu ook een fonkelnieuwe
tentoonstelling te zien: Collectie Wilploo – Verglijdend landschap. In de afgelopen tien jaar ontving het museum verschillende schenkingen uit deze particuliere collectie hedendaagse kunst, die bijeen is gebracht door de Enschedese verzamelaar Ingrid Blans. In de tentoonstelling is werk te zien van onder anderen Lou Louber, Raquel Maulwurf, Elsbeth Cochius, Saskia Jetten, Zoltin Peeter, Inge Reisberman en Renie Spoelstra.

De collectie van Blans is ontstaan in een periode van ruim zestig jaar en is meegegroeid met haar leven en met de ontwikkelingen in de kunst. In haar jonge jaren werd ze gegrepen door vrijheidsdrift in het werk van kunstenaars als Lucebert, Kees van Bohemen en Serge Vandercam, die in hun spontane, abstracte werken uitdrukking gaven aan een nieuw, naoorlogs elan. In de loop der jaren is ze zich meer gaan toespitsen op actuele tekeningen en grafiek van veelal Nederlandse kunstenaars. Toen zij in 2007, na een periode van wonen en werken in Den Haag, in Enschede terugkwam, konden veel kunstenaars in die stad op haar belangstelling rekenen. De persoonlijke betrokkenheid bij de kunstenaars van wie ze werk kocht, loopt als een rode draad door haar collectie heen.

Op de foto: Artemisia Gentileschi, Susanna en de Ouderlingen, 1622, Burghley House collection