Die het maakt, wil het niet… 

Harriët Tomassen 18 februari 2023, 15:50
Een man met een duimstok in zijn hand komt de crematieruimte binnenlopen. Het is een zonnige zondag in oktober en we houden open huis in ons crematorium in Borne. Zo’n twintig bezoekers staan in de crematieruimte te luisteren naar de uitleg van gastvrouw Linda. Hoe werkt de oven, hoe lang duurt het crematieproces en wat gebeurt er met de as?

De man met de duimstok wurmt zich achter Linda door, steekt de uitgevouwen duimstok in de oven en begint te meten. Er ontstaat verwarring en een aantal mensen begint te lachen. Sommigen denken dat het om een acteur gaat die is ingehuurd om iets ludieks aan de open dag toe te voegen. De man met de duimstok is echter serieus: ‘Ik ga een kist maken voor mijn tante die op sterven ligt, ik moet weten hoe groot de kist mag worden.’
 
Die het maakt, wil het niet
Die het draagt, houdt het niet
Die het koopt, gebruikt het niet
Die het gebruikt, weet het niet
 
Dit rijmpje vond mijn vriendin Gera op een deur toen ze een oud pand kocht in de Tielse binnenstad, dat tientallen jaren de werkplaats van een kistenmaker was geweest. Alles wat kapot was in het huis was dichtgetimmerd met deksels van doodskisten. In krijt waren de verschillende maten van doodskisten op de muren gekalkt. Mijn eigen vader werd na zijn overlijden niet opgemeten. Wij kozen ‘gewoon’ een kist uit een uitvaartkisten-catalogus: een boekwerk vol ongezellige plaatjes van doodskisten. We waren er snel klaar mee: ‘Doe maar de meest gangbare kist.’ Hij zou ook niet anders hebben gewild, zonde van het geld en vijf dagen later zou de kist de crematieoven ingaan.
 
Ik weet niet meer of de keuze toen ook al zo groot was zoals nu: luxe kisten van massief hout in iedere houtsoort, geschaafd én ongeschaafd, ecologische grafmanden, een kist van karton, een opengewerkte wilgenmand of een ‘levende’ kist gemaakt van schimmels. Ook zijn er ‘doe het zelf’ bouwpakketten te koop, in Ikea-stijl. En wat te denken van een uitvaartboekenkastkist: bij leven een boekenkast en na overlijden om te bouwen tot doodskist. Gewoon online te bestellen!
 
Vaak wordt ons gevraagd waarom doodskisten niet worden hergebruikt. Naast dat de kist ook als brandstof dient bij een crematie, is hergebruik niet mogelijk omdat de kans groot is dat de geur van de overledene in de kist achterblijft.
 
Met alle mogelijkheden die er nu zijn, gaat het rijmpje van de Tielse kistenmaker niet helemaal meer op. Overigens, mocht u nu geïnspireerd zijn om ook zelf een kist te gaan bouwen: voor een crematie is in verband met de veiligheid een keurmerk verplicht. Hopelijk heeft de man met de duimstok onze open dag ook gebruikt om zich daar in te verdiepen!