Nieuwsoverzicht van ma. 27 febr. t/m zo. 5 maart 2023

Von der Leyen naar Londen om kwestie Noord-Ierland.
EU-president Von der Leyen heeft gesproken met de Britse premier Rishi Sunak over de kwestie Noord-Ierland. De twee leiders hebben naar praktische oplossingen gezocht voor een werkbaar protocol zodat handel mogelijk blijft in het gebied. De patstelling bestaat al sinds het Brexit-akkoord begin 2021 in werking trad.
Het akkoord is bedoeld om de controles op goederen tussen Ierland en Noord-Ierland tot een minimum te beperken en tegelijkertijd de rol van het Europees Hof zo klein mogelijk te houden. Kern van het akkoord: Een zogeheten ‘groene gang’ met minimale controles wordt opgezet tussen Ierse zeeschepen die van het VK naar Noord-Ierland varen en een ‘rode route’ met intensieve controles voor goederen onderweg naar de Ierse republiek. (FD)
……………………………………………………………..
 
Oplossing voor boeren zonder vergunning nog verder weg.
Als tweede provincie weigert Drenthe boeren zonder vergunning om stikstof uit te stoten juridisch achter de broek te zitten omdat ze daaraan geen schuld hebben. Maar dat onrecht oplossen, lukt de overheid niet.
De provincie Drenthe vertikt het: acht boeren die geen vergunning hebben voor (al) hun bedrijfsactiviteiten manen om daarmee te stoppen. ‘Optreden tegen mensen die te goeder Trouw gehandeld hebben, vinden wij onredelijk en onmenselijk’, verklaart Henk Jumelet, als gedeputeerde verantwoordelijk voor stikstof, landbouw en natuur.
Samen met de natuur zijn ze misschien wel het meest de dupe van de stikstofcrisis: de pakweg 2.500 PAS-melders. Dat zijn veehouders die tijdens het Programma Aanpak Stikstof (PAS) een bedrijfsuitbreiding meldden en te horen kregen dat een natuurvergunning niet nodig was omdat ze weinig stikstof uitstootten.
Maar toen de Raad van State in 2019 het hele PAS-beleid omverwierp, werden ze zonder vergunning plots illegaal. ‘Slachtoffers van onbetrouwbaar beleid’, noemde stikstofbemiddelaar Johan Remkes ze. Ze moeten met voorrang gelegaliseerd worden, adviseerde hij dringend – en het kabinet nam dat over.
Van legalisatie komt echter nog weinig terecht, want stikstofruimte voor deze boeren is er niet. Slechts 49 PAS-melders hebben een vergunning gekregen, meldde minister Van der Wal onlangs, vooral op boekhoudkundige gronden.
De alternatieve wegen die bestuurders proberen vrij te maken om ze alsnog te helpen, sluiten rap. Zo wilde de minister de veehouders een generaal pardon geven. Strijdig met de wet, oordeelde de landsadvocaat. En met de afspraak die de minister en provincies maakten om niet te handhaven, was buiten Mobilisation for the Environment (MOB) gerekend. De  milieuorganisatie stapte naar de rechter om handhaving af te dwingen. Die oordeelde dat de provincies dat inderdaad gewoon moeten doen.
Drenthe besluit nu, in navolging van Overijssel, daarvan af te zien bij in elk geval acht veehouders. (VK)
………………………………………………………………….
 
 
 
Italië wijst naar EU na drama op zee.
De schipbreuk bij het Zuid-Italiaanse Calabrië eiste zeker 59 levens. Dit is waarom we willen voorkomen dat deze schepen vertrekken, zegt Meloni.
Het was een visser die ’s ochtends iets voor vijven enkele lichamen in zee zag drijven voor de kust van Cutro, in de Zuid-Italiaanse regio Calabrië. Italië ontwaakte zondag met het nieuws over de grootste scheepsramp in de Middellandse Zee sinds jaren. Een visserssloep, volgestouwd met 150 tot 250 opvarenden die vier dagen eerder vanuit het Turkse Izmir was vertrokken, brak op zee in tweeën. Een patrouillevliegtuig van het Europese grensbewakingsagentschap Frontex had de boot op zee opgemerkt, maar de zee was woelig en de boot kon niet worden bereikt.
Nu is een hoop houten planken al wat er nog wat van het schip rest. Italiaanse reddingswerkers hadden zondagavond 59 lichamen geborgen, maar verwacht wordt dat het dodental verder oploopt. Onder de doden zijn 14 kinderen onder wie een baby en een jonge tweeling. Tachtig migranten hebben de schipbreuk overleefd. Ze praten niet en huilen alleen maar, terwijl ze voor zich uitstaren meldt de krant Corriere della Sera. De boot had opvarenden uit Iran, Afghanistan en Pakistan.
Meloni ziet zich door deze nieuwe tragedie gesterkt in haar eigen gelijk. ‘De Italiaanse regering zet zich in om te voorkomen dat deze schepen überhaupt vertrekken, zodat dit soort tragedies wordt vermeden, en zal dat ook verder blijven doen.’ Italië moppert niettemin al jaren dat het blijft opdraaien voor de redding en opvang van migranten aan een belangrijke Europese buitengrens.
De carabinieri (marechaussee) hebben een Turkse man aangehouden, mogelijk een smokkelaar. (NRC)
…………………………………………………………..
 
Eigen belang eerst.
Farmaceuten zijn schaamteloos voor de winst gegaan, verweet de stichting Smo Pfizer, BioNTech en Moderna. Zij hebben immers tientallen miljarden met vaccins verdiend. Nu liggen winsten van farmaceuten altijd gevoelig, maar dit waren ook nog eens vaccins ontwikkeld met overheidsgeld. En wie profiteren daar nu van? De aandeelhouders.
Toch is dat te eenzijdig. Juist de farmaceuten die het meeste overheidsgeld kregen, brachten pas heel laat of slecht werkende vaccins op de markt. Succes was dus niet gegarandeerd.
Moderna en BioNTech werkten bovendien al jaren aan mRNA-vaccins en leden voor de pandemie grote verliezen. Investeerders steken geld in zulke bedrijven omdat ze hopen dat het ooit wat opbrengt. Dit werd wrang genoeg een megaklapper. Maar mede door hun risico kreeg de wereld werkende vaccins.
Als we eensgezind waren opgetrokken in de inkoop en verdeling van vaccins, waren de winsten wellicht lager geweest. Maar veel rijke landen probeerden, aangespoord door de publieke opinie, zo veel mogelijk voor zichzelf te krijgen, en dan gelden de wetten van de markt. Dus, dat eigenbelang vooropstond, kun je niet alleen farmaceuten verwijten. (Anna Dijkman in het FD)
………………………………………………………….
 
Dit jaar al zo’n 300 bootmigranten om het leven gekomen op de Middellandse Zee.
In 2023 zijn al zo’n 300 migranten omgekomen bij de oversteek van de Middellandse Zee. Afgelopen zondag spoelden na een schipbreuk op de Middellandse Zee nog 59 lichamen aan in Zuid-Italië. Ieder jaar overlijden duizenden mensen tijdens de oversteek. In 2022 kwamen 1.953 migranten om het leven. Dat zijn er minder dan in 2021 (3.231), maar meer dan in 2019 en 2020.
Het aantal migranten dat de Middellandse Zee oversteekt stijgt weer. Na een vrij rustige periode in 2019 en tijdens de pandemie ziet met name Italië het aantal bootmigranten weer toenemen. Dat laten cijfers van UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN zien.
In januari kwamen 5.000 migranten aan wal in Italië, in februari al 9.000. Dat is bijna drie keer zoveel als in dezelfde maanden vorig jaar, maar een stuk minder vergeleken met de piek in oktober 2016: toen bereikten 27 duizend bootmigranten het land. Ook in Griekenland stijgt het aantal bootmigranten weer, in januari naar bijna 1.400.
Ruim 17% van de migranten in Italië was afkomstig uit Ivoorkust, 13% uit Guinee en 8% uit Pakistan. Vorig jaar kwamen de meeste migranten uit Egypte, Tunesië en Bangladesh. (VK)
……………………………………………………..
 
Concentratie medische zorg is onvermijdelijk.
Het besluit van minister Kuipers om drie van de vijf centra voor kinderhartchirurgie te sluiten leidde vorige week tot emotionele debatten, tranen bij betrokken ouders en zelfs tot modder gooien door academische ziekenhuizen.
Vrijwel alle artsen zijn het erover eens dat twee kinderhartcentra in een klein land volstaan omdat het gaat om kleine aantallen operaties. Maar er werd al jaren over getwist welke twee van de vijf mochten blijven. En er hangt voor de betrokken medische teams veel vanaf: hele carrières.
Kuipers trok de pleister er nu plotseling af: het kinderhartcentum in het Erasmus MC blijft want dat is het grootste centrum, en het centrum Groningen is nodig omdat dat het noorden van het land bedient. De kinderziekenhuizen in Utrecht, Leiden en Amsterdam zijn teleurgesteld en boos. Het LUMC dreigt zelfs met een gang naar de rechter.
Toch is deze ontwikkeling onontkoombaar in de Nederlandse zorg. Heel gespecialiseerde artsen kunnen complexe patiënten soms redden die vroeger geen kans hadden gemaakt. Nadeel is dat ze alleen dát kunnen en alleen kunnen functioneren met een gespecialiseerd team om hen heen. Dat kost veel geld.
De minimale volumenormen, die worden opgelegd door artsen zelf om de kwaliteit op peil te houden leiden ook tot concentratie: een team dat elk jaar 100 slokdarmoperaties doet, functioneert beter dan 5 teams in 5 ziekenhuizen, die jaarlijks 20 slokdarmen opereren. Dus gebeurt dat nog maar in een beperkt aantal ziekenhuizen. Die volumenormen zijn discutabel: zijn 150 operaties genoeg, of 120, of 200 voor één team? Belangen van ziekenhuizen om een afdeling overeind te houden spelen voortdurend mee in de keuzes, ook het tekort aan gespecialiseerde verpleegkundigen. Zolang dat aanhoudt zal concentratie van ingewikkelde specialismen op steeds minder plekken noodzakelijk zijn.
Je kunt alleen maar hopen dat in die grote ziekenhuizen de menselijke maat voorop blijft staan. En als door concentratie de reisafstand, zeg anderhalf uur wordt voor iedereen buiten de Randstad, zoals in andere rijke landen?
Het zijn vragen waar de politiek een duidelijk antwoord op moet geven. (NRC)
……………………………………………………………………..
Rente Nederland boven 3%, nog agressiever ECB-beleid verwacht.
+ Franse en Spaanse inflatie was in februari hoger dan verwacht.
+ Vrees is dat de ECB daardoor rente nog verder moet verhogen
+ Markten gaan nu uit van een top die op bijna 4% uitkomt.
De rentes in de eurozone kregen gisteren een flinke zet door onverwacht hoge inflatie cijfers. Daarbij doorbrak de Nederlandse tienjaarsrente de grens van 3%, een niveau dat in elf jaar niet meer was gezien. De markt prijst inmiddels in dat de beleidsrente van de ECB zal stijgen naar bijna 4%, het hoogste niveau ooit!
De Franse inflatie bedroeg 7,2% in vergelijking met een jaar eerder waar 7% was verwacht. De Spaanse kwam uit op 6,1% terwijl men uitging van 5,5%.
De inflatiecijfers zorgden over een breed front voor fors hogere rentes in de eurozone.
Om de renteverhogingen van de ECB te stoppen moeten eerst de inflatieprognoses omlaag. Ook moet er meer progressie zijn geboekt richting een lagere kerninflatie en moet er voldoende vertrouwen zijn dat het monetaire beleid werkt.
Philip Lane, hoofdeconoom en directielid van de ECB verwacht niet dat we nog terugkeren naar het tijdperk van negatieve rentes als de inflatie eenmaal weer terug is op 2%. Hij wijst erop dat economen denken dat daar dan ook een beleidsrente van 2% bij hoort. Daarmee is volgens hem de permanente component van het gewijzigde monetaire regime 250 basispunten hoger dan de -0,5% die vorig jaar juni nog op de borden stond. (FD)
………………………………………………….
 
Ook boven Gronings gasveld gaan de huizenprijzen bijna over de kop.
De verkoopprijzen van huizen boven het aardgasveld van Slochteren zijn sinds 2012 gestegen met 78%!
Ook in het aardbevingsgebied in Groningen is sprake van sterk gestegen huizenprijzen en meer vraag dan aanbod naar woningen net als in de rest van Nederland, aldus het CBS.
Ook in buurten waar schade door aardbevingen is vastgesteld is sprake van een krappe woningmarkt. Die conclusie geldt overigens tot en met het tweede kwartaal van vorig jaar. Toen was de stemming op de Nederlandse woningmarkt al aan het kantelen, onder meer door het stijgen van de hypotheekrente en de energielasten. Het CBS volgt de woningmarkt in het aardbevingsgebied al sinds 2015. Eerder was wel sprake van een achterblijvende ontwikkeling op de huizenmarkt, bijvoorbeeld wat betreft verkooptijd en prijsontwikkeling.
Nu wijst volgens het onderzoek niets meer op het significant achterblijven van de woningmarkt in de risicogebieden. Vanaf eind 2020 is de verkoopprijs overal gemiddeld hoger dan de vraagprijs. In buurten met ‘lage of gemiddelde schade-intensiteit’ is de verkoopprijsindex zelfs flink meer gestegen dan in vergelijkbare buurten zonder aardbevingsschade. (VK)
………………………………………………………………….
 
Falen OM-top bij deal met kroongetuige.
Onderzoeksbelang in Marengo-proces ging voor veiligheid van familie kroongetuige, aldus de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV).
Conflicterende belangen, gebroken beloftes, gemiste details, en structurele miscommunicatie binnen het Openbaar Ministerie. De bevindingen van het OVV over de beveiliging van de drie vermoorde personen uit de kring van kroongetuige Nabil B. – zijn broer Reduan, advocaat Derk Wiersum en vertrouwenspersoon Peter R. de Vries - zijn ontluisterend.
De OVV trekt zelf geen conclusies over de betrokken instanties. Dat past niet bij de taakopdracht van de Onderzoeksraad, die altijd gericht is op het trekken van lessen en aanbevelingen. Maar voor de goede verstaander is de OVV heel hard: voor de politiediensten maar vooral voor de top van het OM. Volgens de OVV beschikte de politie bij alle 3 moorden over concrete aanwijzingen dat er mogelijk iets op handen was in de weken voor de aanslagen. Die informatie, zo concludeert de OVV, was echter ‘niet altijd of pas heel laat’ beschikbaar voor de ambtenaren die belast zijn met bewaken en beveiligen van de slachtoffers. ‘Daardoor kwam een effectieve invulling van deze taak door de politie en het OM onder druk te staan.’
Het OM heeft, met andere woorden, het opsporingsbelang in de zaak rond Ridouan Taghi zwaarder laten wegen dan het belang van bewaken en beveiligen van kroongetuige Nabil B. en de mensen om hem heen. En dat terwijl Nabil B. en zijn familie vanaf de allereerste gesprekken over de kroongetuigendeal hebben gewaarschuwd voor de gevolgen die de deal zou hebben voor hun veiligheid! (NRC)
……………………………………………………………………
 
Fins parlement voor NAVO-lidmaatschap.
Met een grote meerderheid heeft het Finse parlement voor toetreding tot de NAVO gestemd.
Door de goedkeuring is de voorlaatste horde genomen voor het daadwerkelijk lidmaatschap van de militaire alliantie. Vorig jaar diende Finland gezamenlijk met buurland Zweden zijn kandidatuur in. De twee landen waren jarenlang neutraal, maar door de Russische invasie willen de Scandinavische staten zich nu aansluiten bij de NAVO.
Alle dertig leden van het bondgenootschap moeten akkoord gaan met de toetreding. NAVO-lid Turkije lag lang dwars, waarbij vooral de spanningen met Zweden flink opliepen. Ankara eist dat Zweden de Koerdische beweging PKK verbiedt en vermeende extremisten die er zouden verblijven uitlevert. Turkije zou wel bereid zijn Finland toe te laten. (FD)
(Zie ook Oorlog in Oekraïne)
……………………………………………………………….
 
Landbouwproductie groeit, maar broeikasuitstoot blijft nu hangen.
Nederlandse boeren produceerden in 2021 een vijfde meer dan in 1995, maar veroorzaken daarbij minder uitstoot van CO2, fosfor, ammoniak en stikstof, aldus het CBS.
Goed nieuws, zegt CBS-landbouweconoom Cor Pierik, dat vooral te danken is aan innovaties. Al plaatst hij ook kanttekeningen: ‘De landbouw is nog lang niet klimaatneutraal en de afgelopen jaren blijven de emissies hangen rond hetzelfde niveau.’
Bovendien was de landbouw nog verantwoordelijk voor ruim 80% van de totale ammoniakuitstoot door bedrijven en huishoudens.
De landbouw drukt zwaar op het totaal aantal emissies van schadelijke gassen in Nederland.
Agrariërs die melk, kaas, groenten en vlees leveren, zijn tegenwoordig slechts goed voor 1% van het bruto binnenlands product (BBP,) maar nemen een veel groter deel van de emissies. voor hun rekening.
……………………………………………………………….
 
Melkveehouderij stoot meeste CO2 en stikstof uit, pluimvee meeste fijnstof.
Niet iedere landbouwtak stoot evenveel uit, onderling zijn de verschillen groot. Bij het houden van melkvee komt veel CO2, stikstof en ammoniak vrij, ruim een derde van het totaal in de landbouwsector. Grote uitstoot van CO2 is er ook in de tuinbouwsector. Pluimveehouderijen stoten juist relatief veel fijnstof uit.
Halvering van de stikstof- en ammoniakuitstoot voor 2030 is een prioriteit van het kabinet, sinds de hoogste bestuursrechter bepaalde dat er geen natuurvergunningen meer mogen worden uitgegeven zolang kwetsbare natuurgebieden lijden onder een teveel aan stikstof en ammoniak. (VK)
……………………………………………………………
 
Recordaantal meldingen aanranding en verkrachting.
In 2022 kreeg de politie meer meldingen van aanranding en verkrachting dan ooit. Dat meldt het CBS op basis van voorlopige cijfers van de politie. Van beide soorten zaken kwamen er bijna drieduizend binnen, andere seksuele misdrijven werden juist minder of even vaak gemeld.
Het betekent niet dat die seksuele misdrijven ook vaker werden gepleegd. Iets meer dan een op de tien slachtoffers meldt een seksueel delict, tegenover 37,5% bij alle soorten misdrijven. Sinds vorig jaar is er in Nederland meer aandacht voor seksueel grensoverschrijdend gedrag. Boos van Tim Hofman kwam toen met onthullingen over The Voice of Holland, NRC berichtte over de dickpics, die voormalig Ajax-bestuurder Marc Overmars aan vrouwelijke werknemers stuurde.
Die aandacht kan ervoor hebben gezorgd dat meer mensen seksueel geweld bij de politie meldden, zegt CBS-onderzoeker Maarten Bloem. Hij benadrukt dat er weinig over dat effect bekend is. ‘We kunnen ook niet de conclusie trekken dat er alleen maar meer meldingen zijn omdat de meldingsbereidheid is gestegen.’ Dit jaar komt er een nieuwe enquête die dat moet uitwijzen. (NRC)
……………………………………………………………
 
‘Maanden van stakingen’ nu inflatie opnieuw stijgt.
Ondanks het energieplafond voor huishoudens is de inflatie in februari weer opgelopen, zo heeft het CBS bekendgemaakt. Vooral de stijging van de voedselprijzen draagt bij aan een hardnekkig hoge geldontwaarding, die een hoofdrol speelt aan de cao-tafels.
Volgens de Europese definitie HICP lag het gemiddelde prijspeil in februari 8,9% hoger dan een jaar eerder. In januari was de jaar-op-jaarinflatie volgens deze berekeningswijze 8,4%. Het record van 17,1% dateert van september 2022. In de eurozone als geheel bleef de jaar-op-jaarinflatie in februari met 8,5% nagenoeg even hoog. Nederland hoort tot de middenmoters.
De inflatie blijkt een hardnekkig fenomeen. Ten opzichte van januari steeg het Europese prijspeil met 0,8%, terwijl juist een lichte daling (0,3%) werd verwacht. Zorgelijk is dat de kerninflatie (gecorrigeerd voor voedsel en energie) in de lift zit, een teken dat de prijzen over een breed front stijgen. In de Nederlandse rekenwijze, de consumentenprijsindex (CPI) worden onder meer de kosten voor het eigen huis meegenomen. Deze maatstaf geldt als basis voor huur- en loonsverhogingen. In februari steeg de CPI met 8%, tegen 7,6% in januari.
‘Met deze aanhoudend hoge inflatie blijven wij de komende weken, misschien wel maanden, staken tot werkgevers met hogere lonen komen die de prijsstijgingen compenseren’, reageert CNV voorzitter Piet Fortuin op de CBS-cijfers. FNV blijft inzetten op automatische prijscompensatie met de CPI van oktober (14,3%) als looneis.
Die opwaartse loondruk kan de prijzen van diensten verder opdrijven vreest ING-econoom Bert Colijn. ‘Dat is nu onze grootste zorg.’ (FD)
………………………………………………………………
 
Uitstoot CO2 lager dan gevreesd.
Wereldwijd (ook in Nederland) zijn vorig jaar meer kolencentrales opgepookt om het wegvallen van Russisch aardgas op te vangen. Maar er kwamen ook veel extra warmtepompen, zonnepanelen, windturbines en elektrische auto’s bij, die hielpen de uitstoot van broeistofgassen te temperen.
Dat meldt het Internationaal Energieagentschap IEA. Vooral in Azië vervingen kolen aardgas. Maar ook in Nederland gebeurde dit. Jetten schrapte vorig jaar een eerder aangekondigde beperking van het gebruik van kolen voor het opwekken van elektriciteit. In Duitsland gingen kolencentrales eveneens harder draaien.
China maakte ook de switch van aardgas naar kolen onder meer omdat het land zo goedkoop ingekocht gas (LNG) kon doorverkopen aan Europa dat de hoofdprijs betaalde.
Door de lockdowns en de vastgoedcrisis daalde de uitstoot toch en in Europa daalden de CO2 emissies zelfs met 2,5% dankzij een recordbijdrage van duurzame energie en een zacht najaar, waardoor minder aardgas nodig was. Ook nam de Europese industrie gas terug vanwege de hoge energiekosten.
Dankzij deze gunstige ontwikkelingen steeg de mondiale CO2 uitstoot met 0,9% terwijl de economie met 3,2% groeide. Daarmee is een ontkoppeling bereikt tussen economische groei en de broeikasgasemissies. Het jaar ervoor steeg de uitstoot nog met 6% toen de wereldeconomie zich had ontworsteld aan de greep van covid. In 2020 daalde de wereldwijde uitstoot met 5% door de coronapandemie. (VK)
……………………………………………………………………..
 
Ziekenhuispersoneel staakt 16 maart voor meer loon.
De ziekenhuismedewerkers willen een loonsverhoging van 10 procent plus 100 euro per maand. Liefst ook flexibiliteit in de roosters.
Ziekenhuismedewerkers gaan op 16 maart staken voor een hoger loon en een lagere werkdruk. De FNV meldde donderdag dat personeel op 64 locaties het werk 24 uur stillegt. Het verschilt per ziekenhuis welke afdelingen zullen sluiten. De spoedeisende zorg gaat overal wel door.
De stakende ziekenhuismedewerkers voelen zich ‘in de steek gelaten’ door de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), die namens de werkgevers overlegt over de cao. Ze willen onder meer een loonsverhoging van 10% plus 100 euro per maand, vanwege de opgelopen inflatie. Ook moet de werkdruk structureel lager komen te liggen. Tot slot eisen de medewerkers een flexibelere opstelling van hun werkgevers bij het inroosteren, schrijft de FNV.
De ziekenhuis-cao geldt voor ruim tweehonderdduizend mensen die werken in ziekenhuizen en revalidatiecentra. Nederland telt in totaal 65 ziekenhuizen en 14 revalidatiecentra, waarvan een aantal met meerdere locaties. (NRC)