Twente trouw, ‘maar ik wil er niet wonen’

Al jaren gaat het in Twente over het vertrek van jonge wetenschappelijke opgeleide mensen. Zijn zij te behouden met meer woningen, nachtclubs en beter openbaar vervoer? Of ligt de uitstroom aan de cultuur? ‘Anders is abnormaal’.
Marco Smit (33) voelt zich verwant met Twente. Hij groeide er op. Kwam er tijdens zijn studie aan de Universiteit van Groningen nog elk weekend, om in een discotheek te werken. Hij woont nu in Utrecht en is innovatief manager bij een bank. ‘Ik kom nog thuis.’ Elk jaar gaat hij naar het grote tentfeest in het dorp waar hij opgroeide. Dan laat hij zijn kinderen zien: hier is papa opgegroeid. Maar zijn warme gevoelens voor zijn geboortestreek nemen af. ‘Ik voel me gereserveerder als ik in Twente ben, ik schrok dat ik BBB in Twente zo groot zag winnen maar ik kom er niet achter waarom dat zo is.’
De uitslag bevestigde wat Smit al langer voelde: er is iets tussen hem en veel andere Twentenaren geslopen.
Al jaren gaat het in Twente over de hardnekkige braindrain: de uitstroom van jonge, wetenschappelijke opgeleide mensen. Enschede presenteerde plannen voor talentbehoud: meer woningen, beter ov van en naar de stad en meer vertier in de vorm van nachtclubs. Want de uitstroom ligt volgens de beleidsmakers hieraan.
Of ligt de uitstroom ook aan het politieke klimaat? Sander Schimmelpenninck schiep vorige maand een schrikbeeld in De Volkskrant van een Twente waar ‘goed opgeleide mensen het gevoel hebben dat een rechts-populistische minderheid de sfeer bepaalt en geen ruimte laat voor hun progressieve ideeën’. Het progressieve deel zou meer en meer vertrekken, wat resulteert in een ‘homogeen Twente, waar de omgekeerde vlaggen heersen’.
Schimmelpenninck zei nog nooit zoveel instemmende reacties op een column te hebben gekregen. Marco Smit voelt nog steeds ‘een grote loyaliteit naar Twente’, zegt hij. ‘Maar ik wil er niet wonen.’
‘Ik snap goed dat mensen gaan. Je bent jezelf hier de hele tijd aan ’t verantwoorden. Dat wringt en dat doet pijn. Als je in mijn dorp uit de pas loopt ben je abnormaal’, zegt Barbara Trienen, woonachtig in Goor. ‘Anders. Daar heeft men commentaar op. Maar omdat de mensen me hier kennen, hebben we gewoon een normaal gesprek. Achter een toetsenbord krijg je pas harde discussies.’
 
Onderzoeker Twan Huijsmans: Plattelanders aan de randen van Nederland hebben relatief sterk het idee dat de politiek te weinig oog heeft voor hun belangen. Twente is zo’n gebied. ‘Die plaatsgebonden onvrede hangt weer samen met een populistische houding en anti-integratiesentimenten’, zegt Huijsmans.
Maar de verschillen bínnen Twente blijken groter dan het verschil tussen de regio en de Randstad. Binnen Twente heb je immers grote steden én kleine dorpen eromheen.
Kun je Goor (12.000inwoners) wel vergelijken met Enschede (bijna 160.000 inwoners)?
In Enschede kun je nog rustig een ‘eigen bubbel’ vinden. ‘Ik ken hier geen mensen die op BBB hebben gestemd’, zegt Femke Nijboer (44), die woont en werkt in Enschede als universitair docent creatieve technologie aan de Universiteit van Twente. Ze groeide op in Hellendoorn en wilde zo snel mogelijk weg uit Twente. ‘Ik was jong, ik wilde weg. Ik was wat linkser en feministischer. Dat paste hier niet zo.’ Nadat ze in Duitsland en Spanje had gewoond en gewerkt, kwam ze ‘knarsetandend’ terug naar Twente omdat ze aan de universiteit kon werken. Ik dacht: het zal toch niet dat ik hier eindig? Begin dit jaar schreef ze een opiniestuk over het wegtrekken van de internationale studenten, die Twentse bestuurders dolgraag willen houden. Dan moeten ze ook wat doen aan de sfeer in de disco”, argumenteerde Nijboer. Ik heb een Chinese collega die niet in Enschede wil wonen omdat ze op straat werd lastig gevallen. Het racisme is hier in your face. Ik geloof alleen niet dat het in Amsterdam beter is.’ Maar voor Nijboer pakte Enschede goed uit. ‘Ik besloot mezelf te zijn en kwam er achter dat hier veel mensen zijn zoals ik. Maar je moet wel even zoeken.’
 
Voor de Twentse arbeidsmarkt is de uitstroom wel funest. De regio heeft een extreem tekort aan bijvoorbeeld artsen en softwareontwikkelaars. Nooit eerder nam de werkgelegenheid, ook voor wo- en hbo-banen, in deze regio zo hard toe als vorig jaar.

(Gelezen in de NRC)
(Zie ook What’s new(s) en de oorlog in Oekraïne).