Op naar een eerlijker schooladvies

Ayfer Koç 13 juli 2022, 13:34
De docent zat bij ons thuis in onze kleine woonkamer met het hele gezin. Hij kwam koud en betweterig vertellen dat mijn broer een vmbo-schooladvies kreeg. Mijn ouders hadden het niet breed en waren niet hoogopgeleid, maar zeker niet dom. Mijn moeder was woedend, want haar zoon werd onrecht aangedaan: ‘Daar gaat mijn zoon niet naar toe. Ik ken mijn zoon en weet wat hij in huis heeft!’ Ze vocht als een leeuwin voor hem. Ze heeft slechts twee vinkjes, maar is meer waard dan de zeven vinkjes van Joris Luyendijk.

Elke keer als ik een voorbeeld hoor van iemand die een lager schooladvies krijgt omdat die leerling uit een lager sociaal milieu komt, dan doemt het beeld van die leraar en mijn broer op. En krijg ik weer een steek in mijn maag.

Zo sprak ik onlangs een bezorgde docent van een middelbare school voor VMBO-onderwijs. Veel leerlingen op zijn school blijken onder hun niveau te werken door taalachterstand. Met wiskunde en Engels scoren ze vwo/havo-niveau maar met Nederlands een veel lager niveau, namelijk vmbo-bbl. Hij zat daarmee en vond dit een groot maatschappelijk probleem.

Niet alleen mijn broer en leerlingen van deze school maar ook de Milan’s, Oksana’s, Jaimy’s, Layla’s en Mohammeds van andere scholen hebben met onderadvisering te maken. In hun klassen heeft 13,6 procent van hun klasgenoten een lager schooladvies dan de uitkomst van de eindtoets, vaak doordat zij arme of laagopgeleide ouders hebben. Wonen zij op het platteland, dan geldt dit voor 31 procent van hun medeleerlingen. Deze onderadvisering leidt bij hen tot een blijvende achterstand in de school- en werkcarrière. Het is een selffulfilling prophecy; zij gaan zich gedragen naar het lagere advies. Dit is vernietiging van arbeidspotentieel en verdieping van armoede.

Daar gaat je kansengelijkheid. Dit moet toch anders kunnen?

Laten we elk kind de kans bieden zijn eigen talent te ontwikkelen en hen een mooie toekomst bieden. Laten we onderadvisering hoog op de politieke agenda zetten en alle kinderen eerlijke kansen geven. De overheid heeft zorgplicht voor goed onderwijs omdat het een grondrecht is. Weg met kansenongelijkheid en maak werk van een rechtvaardiger schooladvies.

Mijn moeder heeft de kansen van haar kind opgeëist. Niet iedere ouder is daar toe in staat, maar dat zou ook niet nodig zijn wanneer er een eerlijker adviessysteem zou zijn. Mijn broer heeft uiteindelijk het gymnasium en twee universitaire studies met vlag en wimpel afgerond. En die kans, het niveau dat een kind aankan, zou je elk kind gunnen.