Expositie
Art Brut Biënnale: Rauwe kunst van een kleurrijke opgewektheid
Het is alweer de vierde keer sinds 2012 dat in Hengelo de Art Brut Biënnale wordt georganiseerd. Deze keer van 14 t/m 22 mei op drie bij elkaar gelegen locaties rond en in het voormalige V&D pand aan de markt in Hengelo. Er nemen 150 kunstenaars uit acht landen deel aan deze expositie.
Art Brut staat voor zogenaamde rauwe kunst. Het is een aanduiding voor een schilderstijl in de 20ste eeuw. De Franse wijnhandelaar-kunstschilder Jean Dubuffet introduceerde het begrip Art Brut toen hij, in juni 1948, in Parijs de Compagnie de l'Art Brut stichtte.
Het was daarbij de bedoeling exposities te organiseren van een kunst, die Dubuffet omschreef als ‘...allerlei producties (tekeningen, schilderijen, haakwerken, gemodelleerde of gesculpteerde figuren, enz.) met een spontaan en inventief karakter, die zo weinig mogelijk afhankelijk zijn van de gewone kunst of van culturele voorschriften en die voortkomen van duistere personen, die vreemd zijn aan de professionele artistieke milieu’s...’
Eigen weg
Eigenlijk kun je niet spreken van een afzonderlijke stijl. Het is meer de bundeling van kunstenaars die niet te vangen zijn in een bepaald genre; hun eigen weg hebben gekozen. Het begrip Art brut wordt voornamelijk gebruikt voor verschillend werk van - meestal autodidactische - kunstenaars, die de regels van de conventionele kunstwereld negeren of afwijzen en buiten de marges daarvan min of meer geobsedeerd hun eigen vormtaal en thematiek vervolgen. Sommige Art Brut-kunstenaars leden aan psychische stoornissen, verbleven in inrichtingen en gevangenissen. Men spreekt daarom ook wel van outsider art.
De roem van de eerste generatie Art brut-kunstenaars heeft ertoe geleid dat er tegenwoordig een grotere belangstelling is ontstaan voor outsider art. In vele klinieken is beeldende therapie een geaccepteerde behandelmethode. De gegroeide acceptatie heeft geleid tot een toename van presentaties van outsider art in kunstgaleries en musea.
Kleurrijke opgewektheid
In Hengelo is nu de grootste expositie van outsider art in Europa te zien.Rondlopend op de expositie valt direct de variatie in kleurwerking op èn dat er opvallend veel kunstwerken zijn van kunstenaars die dicht bij hun eigen leefwereld gebleven zijn. Ze vertellen vaak een verhaal. Is deze rauwe kunst dan ook kunst met een ‘zwart randje’ of kunst van een getormenteerde ziel? Nee, het ademt in de meeste gevallen een kleurrijke opgewektheid uit die je niet zou verwachten. Dat komt tevens tot uiting in de vele wijzen van vormgeving. Is het schilder- of beeldhouwkunst? Met dat onderscheid doe je de kunstenaars tekort. Het zijn heel veel technieken die op originele - en professionele - wijze met elkaar gecombineerd zijn.
‘Snoepwinkel’
In het voormalige pand van Bever Sport is een soort winkel/expo/workshop gerealiseerd. Het komt over als een overweldigende hoeveelheid kleine kunstwinkeltjes met aparte en kunstzinnige hebbedingetjes. Het is een beetje de Brut Art ‘snoepwinkel’. De expositie heeft een eigen programma voor studenten en scholieren. Daarbij wordt gewerkt volgens Visual Thinking Strategies (VTS). Dat is een methode van kunstbeschouwing en is in de kern gebaseerd op KIJKEN. Het is een voor de hand liggende drie-traps-methode: Kijken – denken – bespreken”. Je nodigt uit om naar een kunstwerk te kijken, dat aansluit bij de belevingswereld van de kijker. Aan de hand van een aantal vragen brengt de gespreksleider een discussie op gang. Iedereen, ongeacht leeftijd, kennis van kunst, intellect of culturele achtergrond, kan deelnemen aan een VTS gesprek. VTS motiveert mensen om een persoonlijke binding aan te gaan met een kunstwerk, het appelleert aan het eigen referentiekader en inlevingsvermogen. Omdat de methode de nieuwsgierigheid prikkelt en de en de verschillende zienswijzen met elkaar gedeeld worden, levert het plezier op in een veilige sfeer en met respect voor elkaars mening.
Al met al is het een prachtige expositie en wat heerlijk dat de toegang tot de Art Brut Biënnale Hengelo gratis is. Zo kun je er meerdere keren even binnen wandelen en je laten inspireren.
Catherina Pearls
Eén kunstenaar wil ik er uitpikken die met een opvallend kunstwerk centraal in de hal misschien wel typerend is voor de expositie. Het is Catherina Pearls. Zij heeft zes maanden, verspreid over een periode van vier jaren, gewerkt aan een groot doek van 10 meter hoog en 2.20 meter breed. De afbeeldingen op het doek zijn met inkt gemaakt. Hier en daar bewerkt met water om schaduwen te creëren. Catherina is als beeldend kunstenaar opgeleid in Arendonk (België) en in Tilburg. Vervolgens is zij in een psychisch gat gevallen vanwege onverwerkte trauma’s uit haar jeugdjaren en ging zij letterlijk op zoek naar zichzelf. Deze jonge vrouw is uit het gat geklommen en tot voor kort werkte zij als persoonlijk begeleider. Zij richt zich nu op haar ontwikkeling als kunstenaar. En dat doet zij op originele wijze. Twee maanden geleden werd erop aangedrongen dat zij in Hengelo zou exposeren: doodeng vond ze het en ze verwierp het in eerste instantie. Nu staat zij hier fier en stralend uitleg te geven bij haar immense doek. Van beneden naar boven is dat doek opgebouwd uit de chaos en onzekerheden van haar jeugd naar de krachtige persoonlijkheid die zij nu is.
Op de foto: Catherina Pearls poseert trots bij haar immense doek, centraal in de hal van de expositie in het oude V & D pand in Hengelo.
Art Brut staat voor zogenaamde rauwe kunst. Het is een aanduiding voor een schilderstijl in de 20ste eeuw. De Franse wijnhandelaar-kunstschilder Jean Dubuffet introduceerde het begrip Art Brut toen hij, in juni 1948, in Parijs de Compagnie de l'Art Brut stichtte.
Het was daarbij de bedoeling exposities te organiseren van een kunst, die Dubuffet omschreef als ‘...allerlei producties (tekeningen, schilderijen, haakwerken, gemodelleerde of gesculpteerde figuren, enz.) met een spontaan en inventief karakter, die zo weinig mogelijk afhankelijk zijn van de gewone kunst of van culturele voorschriften en die voortkomen van duistere personen, die vreemd zijn aan de professionele artistieke milieu’s...’
Eigen weg
Eigenlijk kun je niet spreken van een afzonderlijke stijl. Het is meer de bundeling van kunstenaars die niet te vangen zijn in een bepaald genre; hun eigen weg hebben gekozen. Het begrip Art brut wordt voornamelijk gebruikt voor verschillend werk van - meestal autodidactische - kunstenaars, die de regels van de conventionele kunstwereld negeren of afwijzen en buiten de marges daarvan min of meer geobsedeerd hun eigen vormtaal en thematiek vervolgen. Sommige Art Brut-kunstenaars leden aan psychische stoornissen, verbleven in inrichtingen en gevangenissen. Men spreekt daarom ook wel van outsider art.
De roem van de eerste generatie Art brut-kunstenaars heeft ertoe geleid dat er tegenwoordig een grotere belangstelling is ontstaan voor outsider art. In vele klinieken is beeldende therapie een geaccepteerde behandelmethode. De gegroeide acceptatie heeft geleid tot een toename van presentaties van outsider art in kunstgaleries en musea.
Kleurrijke opgewektheid
In Hengelo is nu de grootste expositie van outsider art in Europa te zien.Rondlopend op de expositie valt direct de variatie in kleurwerking op èn dat er opvallend veel kunstwerken zijn van kunstenaars die dicht bij hun eigen leefwereld gebleven zijn. Ze vertellen vaak een verhaal. Is deze rauwe kunst dan ook kunst met een ‘zwart randje’ of kunst van een getormenteerde ziel? Nee, het ademt in de meeste gevallen een kleurrijke opgewektheid uit die je niet zou verwachten. Dat komt tevens tot uiting in de vele wijzen van vormgeving. Is het schilder- of beeldhouwkunst? Met dat onderscheid doe je de kunstenaars tekort. Het zijn heel veel technieken die op originele - en professionele - wijze met elkaar gecombineerd zijn.
‘Snoepwinkel’
In het voormalige pand van Bever Sport is een soort winkel/expo/workshop gerealiseerd. Het komt over als een overweldigende hoeveelheid kleine kunstwinkeltjes met aparte en kunstzinnige hebbedingetjes. Het is een beetje de Brut Art ‘snoepwinkel’. De expositie heeft een eigen programma voor studenten en scholieren. Daarbij wordt gewerkt volgens Visual Thinking Strategies (VTS). Dat is een methode van kunstbeschouwing en is in de kern gebaseerd op KIJKEN. Het is een voor de hand liggende drie-traps-methode: Kijken – denken – bespreken”. Je nodigt uit om naar een kunstwerk te kijken, dat aansluit bij de belevingswereld van de kijker. Aan de hand van een aantal vragen brengt de gespreksleider een discussie op gang. Iedereen, ongeacht leeftijd, kennis van kunst, intellect of culturele achtergrond, kan deelnemen aan een VTS gesprek. VTS motiveert mensen om een persoonlijke binding aan te gaan met een kunstwerk, het appelleert aan het eigen referentiekader en inlevingsvermogen. Omdat de methode de nieuwsgierigheid prikkelt en de en de verschillende zienswijzen met elkaar gedeeld worden, levert het plezier op in een veilige sfeer en met respect voor elkaars mening.
Al met al is het een prachtige expositie en wat heerlijk dat de toegang tot de Art Brut Biënnale Hengelo gratis is. Zo kun je er meerdere keren even binnen wandelen en je laten inspireren.
Catherina Pearls
Eén kunstenaar wil ik er uitpikken die met een opvallend kunstwerk centraal in de hal misschien wel typerend is voor de expositie. Het is Catherina Pearls. Zij heeft zes maanden, verspreid over een periode van vier jaren, gewerkt aan een groot doek van 10 meter hoog en 2.20 meter breed. De afbeeldingen op het doek zijn met inkt gemaakt. Hier en daar bewerkt met water om schaduwen te creëren. Catherina is als beeldend kunstenaar opgeleid in Arendonk (België) en in Tilburg. Vervolgens is zij in een psychisch gat gevallen vanwege onverwerkte trauma’s uit haar jeugdjaren en ging zij letterlijk op zoek naar zichzelf. Deze jonge vrouw is uit het gat geklommen en tot voor kort werkte zij als persoonlijk begeleider. Zij richt zich nu op haar ontwikkeling als kunstenaar. En dat doet zij op originele wijze. Twee maanden geleden werd erop aangedrongen dat zij in Hengelo zou exposeren: doodeng vond ze het en ze verwierp het in eerste instantie. Nu staat zij hier fier en stralend uitleg te geven bij haar immense doek. Van beneden naar boven is dat doek opgebouwd uit de chaos en onzekerheden van haar jeugd naar de krachtige persoonlijkheid die zij nu is.
Op de foto: Catherina Pearls poseert trots bij haar immense doek, centraal in de hal van de expositie in het oude V & D pand in Hengelo.
