Nieuwsoverzicht van ma. 2 t/m zo. 8 mei 2022

In een paar minuten op de hoogte van wat er speelt in de wereld? Wij hebben de hoogtepunten op een rij gezet.

De Oekraïense boer zaait, maar waar moet hij met zijn oogst naar toe? De oorlog in Oekraïne legt de landbouw lam. Het zaaiseizoen is gaande maar boeren kunnen de oogst nergens kwijt. ‘We zullen de gewassen laten opgroeien, maar wat dan?’ In de opslag van boer Gajvoronski ligt nog een deel van het afgelopen seizoen: silo’s met graan, hallen met zonnebloempitten, en schuren met mais. ‘We kunnen onze opbrengst niet vervoeren. Alles ligt stil! Negentig procent van de Oekraïense landbouw gaat via de havens in het zuiden van het land. Maar door de oorlog functioneren die niet.’ De haven van Marioepol is verwoest, die van Cherson bezet en die van Mikolajiv, een grote graanhaven, ligt aan de frontlinie. De haven van Odessa waar boer Gajvoronski zijn opbrengst pleegt af te zetten, wordt geblokkeerd door Russische oorlogsschepen. De blokkade van de Oekraïense boerensector heeft wereldwijd gevolgen: zo stijgen de voedselprijzen. ‘Er dreigen tekorten. Poetin is buiten zinnen – beseffen jullie dat niet?’ aldus Gajvoronski . Na Oekraïne zal Rusland niet stoppen denkt hij. Polen, Finland en Zweden zijn een volgend doelwit. Als het Westen wapens levert kan het de verdediging van Europa aan Oekraïne overlaten. ‘Werken op het land is voor ons het grootste geluk’, besluit de boer. ‘Maar als het zaaien achter de rug is, zullen we het land verdedigen. Ze zullen Oekraïne nooit verslaan.’ (VK)

__________

Reizigersinfarct is ook een signaal van de uitgeknepen flexwerker. Voor het tweede weekeinde op rij kraakte Schiphol in zijn voegen. De lange wachtrijen zijn een manifestatie van een nieuw verschijnsel op de arbeidsmarkt. Flexwerkers accepteren niet langer dat werkgevers hun arbeidsvoorwaarden uithollen. ‘Overmacht? Je kunt beter gaan betalen.’ Loonsverhogingen zijn onontkoombaar. Schiphol heeft 500 vacatures op een gewenste personeelssterkte van 5.000. Het tekort aan beveiligingspersoneel was dit weekeinde de belangrijkste oorzaak van de lange wachtrijen. ‘We hebben de afgelopen tijd keihard ons best gedaan om voldoende personeel te werven’, zegt de zegsvrouw van Schiphol. Ze wijst naar de krappe arbeidsmarkt als oorzaak, maar vakbondsbestuurder Hoogenboom vindt dat een slap excuus. ‘Je kunt ook beter betalen, dan wordt het werk vanzelf aantrekkelijker. De bestuurder vertegenwoordigt de beveiligers waar zo’n groot tekort aan is. Hij zag het tekort al ‘mijlenver’ aankomen, want er heerst al heel lang ‘woede en ontevredenheid’ onder het beveiligingspersoneel. Er is een vicieuze cirkel van een steeds hogere werkdruk, daardoor ziekteverzuim en nog hogere werkdruk. Dat geldt ook voor de platformmedewerkers en de bagageafhandeling. De wraak van de uitgeknepen flexwerkers is zoet. De luchtvaartindustrie plukte jarenlang de vruchten van de flexibilisering maar ervaart nu voor het eerst de nadelen daarvan. Tijdens de pandemie ontdeden ze zich van hun flexibele schil. Nu half Nederland plotseling weer met vliegvakantie wil worden deze voormalige Schiphol-medewerkers node gemist (VK)

__________

Slaat de oorlog in Oekraïne straks over naar Moldavië? De Moldavische regio Transnistrië werd de afgelopen week opgeschrikt door een reeks aanslagen. Het is onbekend wie er achter zit, maar experts vrezen dat Rusland de aanslagen in dit pro-Russische gebied kan aangrijpen om de oorlog in buurland Oekraïne uit te breiden naar het zuidwesten. De aanslagen kunnen uitbreiding van de oorlog voor Rusland rechtvaardigen. Sinds de jaren negentig zijn er zo’n 2.000 lichtbewapende Russische troepen gevestigd in Transnistrië, die moeten voorkomen dat Moldavië het bestuur van de regio terugneemt. Het Oekraïense ministerie van buitenlandse zaken vindt de incidenten passen bij de retoriek van de Russische legerleiding waarin bezetting van het zuidelijk deel van Oekraïne een landbrug naar Transnistrië mogelijk moet maken. Het plan om eerst een landbrug te creëren en vervolgens grote aantallen troepen daar te stationeren is heel logisch. Dan is het voor Rusland mogelijk Oekraïne vanuit een brede linie aan te vallen, aldus Zandee van Clingendael. Hij denkt dat inlijving van Moldavië onwaarschijnlijk is. Er wonen geen Russisch sprekenden en Moldavië heeft in de grondwet staan dat het geen lid zal worden van de NAVO in tegenstelling tot Oekraïne, dat die ambitie wel koestert. Moldavië is vergelijkbaar met Kazachstan en Kirgizië, die onderdeel waren van de Sovjet-Unie maar historisch gezien niet bij Rusland horen, stelt Zandee. In de toespraken van Poetin aan de vooravond van de invasie werd Moldavië ook niet genoemd. Poetin wil Russisch sprekenden in Oost Europa beschermen, niet de voormalige Sovjet-Unie herstellen. (FD)

__________

Nerveuze bedrijven blijven volop hamsteren. De hamsterwoede was nog nooit zo groot als in april.
71% van de producenten zegt de prijzen te hebben verhoogd. Zij schrijven dit toe aan de hogere kosten van de grondstoffen. Door Oekraïne en de lockdowns in China is het trage herstel van de toeleveringsbedrijven tot stilstand gekomen. Nederlandse bedrijven vergrootten hun materiaalvoorraad in de grootste mate ooit, wat wijst op plannen om eventuele toekomstige prijsstijgingen en tekorten voor te blijven, meldde de inkoopmanagersvereniging NEVI maandag in een toelichting. (FD)

__________

Oekraïners langzaam aan weer terug naar hun land. Het aantal Oekraïners dat vanwege de oorlog wegtrekt, neemt af. Ook lijken langzaamaan mensen terug te keren. Er zijn zelfs dagen waarop meer mensen Oekraïne binnenkomen dan er vertrekken. Zo’n 1,4 miljoen vluchtelingen zijn teruggekeerd, deels om in het Oekraïense leger te vechten. In de eerste dagen na de Russische invasie van 24 februari ontvluchtten soms wel 200.000 mensen per dag Oekraïne. Eind februari dacht vluchtelingenorganisatie UNHCR dat het er mogelijk 4 miljoen zouden worden. Het zijn er nu al meer dan 5,5 miljoen. Veruit de meest vluchtelingen reizen naar het Westen. Iets meer dan de helft van de Oekraïense vluchtelingen is de grens met buurland Polen overgestoken. Bijna 700.000 mensen zijn de andere kant op gevlucht, naar Rusland. De massale uitstroom lijkt nu voorbij. Terwijl in de eerste anderhalve maand na de inval meer mensen het land verlieten is dit de afgelopen weken vaak omgekeerd. (FD)

__________

Entree Porsche in de formule 1. Naar verluidt praat Porsche met Red Bull Racing. De plannen zijn zeer concreet, zei Volkswagen-CEO Herbert Diess maandag. Porsche is een dochterbedrijf van Volkswagen. Ook VW-dochter Audi onderzoekt mogelijkheden voor formule 1-deelname. De gesprekken met McLaren hebben echter nog niet tot een besluit geleid, zei Diess. Volgens Audi en Porsche is de formule 1 het belangrijkste middel om de waarde van de merken een impuls te geven. (FD)

__________

NCTV waarschuwde jaren voor ‘polariserende’ politiek partijen. De NCTV rapporteerde vooral over Denk en de PVV aan gemeenten en politie. Vorig jaar ontkende de minister deze praktijk nog. Tunahan Kuzu zou ‘impliciet’ het ‘Turkse overheidsbeleid’ steunen. In geheime vertrouwelijke berichten aan gemeenten, politie, ministeries en buitenlandse inlichtingendiensten wordt Denk een spreekbuis voor moslimfundamentalisme genoemd. De PVV draagt volgens de NCTV bij aan ‘radicalisering’. Dat blijkt uit 159 interne berichten die zijn vrijgegeven na een WOB-onderzoek van NRC. De NCTV benadrukt dat de berichten een ‘product van het verleden’ zijn. De coördinator stopte vorig jaar met de rapportages nadat NRC onthulde dat de NCTV in strijd met de wet on-line informatie verzamelde over burgers, activisten, politici en religieuze voormannen. Het kabinet wil de NCTV in een nieuwe wet die bevoegdheden wel geven. Of de Tweede Kamer daarmee instemt is onzeker. Het voorstel heeft veel kritiek gehad en coalitiepartij D66 heeft zich er al tegen gekeerd. (NRC)

__________

Wie keek weg van het jasje-dasje-terrorisme? Uit het jaarverslag van de AIVD blijkt dat rechts-extremisten zich in woordkeuze of kleding niet langer onderscheiden van de rest van de bevolking. Geen nazileuzen of legerkistjes bij groepen die hopen op een ‘rassenoorlog’ omdat ze een ‘fascistische, witte etnostaat’ willen vestigen. Zij leven zo onopvallend mogelijk. Intussen wisselen ze wapenhandleidingen, militaire traningsvideo’s en guerillatactieken uit en kaapten ze tijdens corona soms het anti-overheidsprotest. Het valt op hoe weinig alarmerende aandacht hiervoor is. Alsof deze dreiging van rechts terrorisme even normaal is als een wachtrij op Schiphol en dat in de week dat we de doden van de Tweede Wereldoorlog herdenken en de bevrijding vieren. Is onze samenleving niet te mild voor het eigen extremisme geweest? In 2007 vond Wilders het nog ‘demoniserend’ dat hij met Le Pen werd vergeleken. Sinds 2013 is hij een bondgenoot van Le Pen! In 2017 werd Poetin-apologeet Baudet kamerlid. In 2018 ging Wilders op vriendschapsbetoon naar Moskou. In 2019 werd Baudet de grootste bij de Statenverkiezingen. Het abnormale was genormaliseerd! En nu weten we wat rechts-extremisten vermogen: een aanval op het Capitool, in talrijke Westerse landen verdedigen zij Poetins aanval op Oekraïne. En nu rechts- extremisten met terreurfantasieën zich hier presenteren als doodnormale landgenoten kun je je wel de vraag stellen waarom het land zo lang van dit gevaar heeft weggekeken! En of sommige politici uit die kringen niet de vaderlandsliefde moeten opbrengen dat ze hun eigen aanhang de ongemakkelijke boodschap brengen dat rechts-extremisme voortaan helaas een reëel gevaar is. (Tom-Jan Meeuws in de NRC)

__________

Lonen stijgen na jaren weer fors. Het heeft jaren geduurd maar de loonpolitiek lijkt nu echt begonnen. De gemiddelde loonstijging heeft vorige maand het hoogste punt bereikt sinds de financiële crisis in 2008. Werkgevers en vakbonden spraken in april loonstijgingen af van gemiddeld 3,3% per jaar in hun onderhandelingen over nieuwe collectieve arbeidsovereenkomsten. Hoe ver kan de loonstijging nog omhoog? De laatste keer dat de inflatie opliep richting 10% - in de jaren ‘70 – stegen de lonen nog sterker. Maar de macht van de vakbonden is sindsdien sterk afgenomen. Was in de jaren’70 een op de drie werknemers lid van een vakbond, nu is dat ongeveer een op de zeven.
Van de Velde van werkgeversclub AWVN: ‘Als je eenmaal een structurele loonsverhoging hebt gegeven, raak je die kostenpost niet meer kwijt.’ Daarom is de AWVN voorstander van meer flexibele beloningen, zoals winstdeling. (NRC)

__________

Britse ministerie van Defensie: 1 op de 4 ingezette Russische gevechtseenheden is uitgeschakeld. Terwijl de Russen met zware artillerie-aanvallen terreinwinst probeerden te boeken in de Donbas bleek maandag uit nieuwe Britse cijfers hoe zwaar gehavend het Russische leger is. Amerikaanse en Britse inlichtingendiensten schatten dat Rusland meer dan 120 ‘tactical battle groups’ heeft ingezet sinds eind februari, elk bestaande uit 800 tot 1.000 militairen. Dit is 65% van de totale aanvalskracht op de grond van het Russische leger. Door zware verliezen aan mankracht en materieel zou 1 op de 4 in te zetten gevechtseenheden nu niet meer in staat zijn om te vechten. Elite-eenheden, zoals luchtlandingstroepen, zouden volgens Londen het zwaarst zijn getroffen. ‘Het zal jaren duren voordat Rusland deze eenheden weer heeft hersteld’, aldus het Britse ministerie van Defensie. Het Ministerie zegt ook dat Poetin op 9 mei een grote mobilisatie zal aankondigen om de strijd voort te zetten. (VK)

__________

Schiphol: ook in het zomerseizoen minder vluchten. Luchthaven beperkt de capaciteit op piekdagen vanwege een aanhoudend tekort aan beveiligers. Men slaagt er niet in de personeelstekorten bij beveiliging snel op te lossen. Hoeveel vluchten geen doorgang kunnen vinden, zal de komende weken duidelijk worden. ‘Dit is het laatste wat je als luchthaven wil maar het is niet anders’, zegt CEO Dick Benschop van Schiphol Group. Niet eerder heeft de luchthaven zijn activiteiten beperkt. De luchthaven wil chaos in het vakantieverkeer voorkomen en zegt met deze noodmaatregelen te kiezen voor veiligheid op en rond de terminals. ‘Er komt een slot op de deur. We willen met deze maatregelen ook het vertrouwen herstellen.’ Hij bood ook zijn excuses aan voor de chaotische taferelen afgelopen week. ‘De dienstverlening in de meivakantie was niet wat je van ons mag verwachten.’ De directie van Schiphol zegt de sector toe compensatie te bieden aan gedupeerde reizigers. (FD)

__________

VS in de ban van mogelijk terugdraaien abortusrecht. Het vonnis Roe versus Wade uit 1973, dat het recht op abortus vastlegde, wankelt. Dat blijkt uit uitgelekt concept-advies van het Hooggerechtshof. Dit kan de politieke strijd verhevigen in het reeds diep verdeelde Amerika. Conservatief Amerika lijkt op het punt te staan een historische overwinning te boeken in een kwestie die het land al jaren tot op het bot verdeelt: abortus. Een meerderheid van de 9 rechters van het hooggerechtshof is van mening dat het vonnis dat in 1973 het recht vaststelde op abortus vaststelde geschrapt dient te worden. Als het hooggerechtshof inderdaad tot dit oordeel komt, wordt abortus een onderwerp waar iedere Amerikaanse staat onafhankelijk ver kan beslissen. De auteur van de concepttekst, rechter Samuel Alitho, schrijft dat ‘het tijd is om de grondwet te volgen en het onderwerp abortus aan volksvertegenwoordigers te laten’. Hiermee tekent zich een Amerika van twee standaarden af: staten met een conservatief bestuur waar niet of nauwelijks de mogelijkheid voor abortus bestaat, naast staten waar vrouwen wel toegang hebben tot deze ingreep. (FD)

__________

Russische militairen roven kunst in de steden Melitopol en Marioepol. Honderden kunstschatten zijn meegenomen, aldus Oekraïense functionarissen. ‘De orks hebben het Scytische goud gestolen’, zo luidde het bericht van de burgemeester van Melitopol waarbij de ‘orks’ staan voor de Russen. Het goud dat is meegenomen uit het Museum voor Lokale Geschiedenis zou bestaan uit ornamenten, bloemen, platen, munten en wapens van zo’n 2300 jaar oud – bij elkaar zeker 198 objecten. Dit is een van de grootste en meest waardevolle collecties in Oekraïne, aldus museumdirecteur Lejla Ibrahimova. Ze vertelt in de New York Times dat mannen in witte pakken met Russische soldaten het museum binnenkwamen en de door haar verstopte kunstschatten uiteindelijk vonden nadat ze gevlucht was. De nieuwe directeur Gorlatsjov verklaarde op de Russische tv dat de kunstobjecten van grote culturele waarde zijn voor de voormalige Sovjet-Unie. (NRC)

__________

Orban staat er wereldwijd steeds meer alleen voor. Hij zit in Hongarije weliswaar stevig in het zadel maar internationaal staat hij er meer dan ooit alleen voor. Dat komt vooral door zijn houding in de Oekraïne-oorlog. Wapenleveranties mogen niet over Hongarije vliegen, sancties die de levering van gas en olie aan Hongarije in gevaar brengen zijn voor Boedapest een rode lijn, Russische oorlogsmisdadigers worden slechts mondjesmaat veroordeeld. ‘Voor zijn buren in Centraal Europa en de EU als geheel, verliest Hongarije zijn geloofwaardigheid als lid van de Europese gemeenschap’, schrijft de Poolse politiek analist Verona Joziak in de Financial Times. Polen uitte felle kritiek op Orban en Tsjechië en Slowakije voelen steeds minder voor samenwerking met Orban. Dat proces is al langer aan de gang maar gaat sinds de oorlog in sneltreinvaart. Andere bondgenoten zoals de Sloveense premier Janez Jansa en Marine Le Pen incasseerden gevoelige nederlagen. Bij zijn overwinningsspeech in april pochte Orban nog dat zijn manier van politiek bedrijven de toekomst is van Europa. Maar in werkelijkheid zit hij aan een liberaal diner waar de gasten een voor een van tafel gaan. (VK)

__________

ABN AMRO verhoogt de kosten van een betaalrekening van 1,95 naar 2,95 euro per maand. Mogelijk is dat het sein voor andere banken om ook de tarieven te verhogen. Dat komt dan op de eerdere tariefsverhogingen: de gemiddelde kosten van bankieren zijn dan met 42% gestegen! Uit een enquête van de consumentenbond blijkt dat klanten van de Rabobank, INF en ABN AMRO ontevreden zijn over de prijsstijgingen in de afgelopen jaren. De consumentenbond wijst er ook op dat de hogere kosten gepaard gaan met minder service. Vervelend voor consumenten is dat een bankrekening in Nederland een verplichting is. Niemand krijgt zijn loon meer cash betaald. En betalen zonder bankpas is bijna onmogelijk aan het worden. De irritatie bij de consumenten zit vooral in de continue stijging van de tarieven aldus de Consumentenbond. De bank zelf vindt de verhoging goed te verdedigen. De kosten per bankrekening zijn voor de bank gestegen als gevolg van digitalisering, aldus een woordvoerder. ‘We moeten de veiligheid en toegankelijkheid garanderen. Tegelijkertijd zijn er veel kosten mee gemoeid.’ (VK)

__________

€3 per liter benzine in zicht als boycot er komt. De EU werkt aan een EU-brede boycot van Russische olie. Het nieuws stuurt de olieprijs door de grens van $110 per vat. En op termijn stijgen de prijzen veel harder. De olieprijs steeg woensdag met ruim 5% na de aankondiging van nieuwe Europese sancties tegen Rusland. Gezien de mogelijk vergaande gevolgen van een boycot valt de prijsstijging nog mee. Maar schijn bedriegt, want ruwe olie kan wel degelijk veel duurder worden de komende maanden. In combinatie met de lage koers van de euro liggen er dan nieuwe records in het verschiet.
Veel hoop op extra olie uit andere plekken op de wereld is er niet. De Amerikaanse productie gaat wel omhoog, maar dat gebeurt geleidelijk. De OPEC+ landen zijn gebaat bij hoge olieprijzen en Rusland behoort tot de belangrijkste leden van het monsterverbond van 23 olielanden. Veel van de landen produceren nu al minder olie dan is toegestaan! (FD)

__________

Scholtz wil conflict tussen Duitsland en Oekraïne oplossen en heeft Oekraïne opgeroepen om te helpen met het doorbreken van de diplomatieke impasse. ‘Het is een probleem voor de Duitse regering en voor het Duitse volk dat de president werd gevraagd niet te komen. Oekraïne moet ook zijn rol spelen’, zei hij, zonder uit te leggen hoe. De Oekraïense ambassadeur in Berlijn noemde Scholtz dinsdag een ‘beledigde leverworst’ omdat hij weigert Kiev te bezoeken zolang President Steijnmeijer niet welkom is. De belangrijkste oppositieleider van Duitsland, Friedrich Merz van de CDU bezocht dinsdag wel het door oorlog verscheurde land. (FD)

__________

Geneeskunde worstelt nog met long covid. Nog steeds is er weinig bekend over het verloop van long covid. Vooral patiënten uit de eerste golf zijn de dupe van goedbedoelde adviezen. Zieke werknemers met langdurige klachten na een coronabesmetting zijn niet altijd goed begeleid. Zeker in het begin van de pandemie zijn er fouten gemaakt, erkent Ernst Jurgens, bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde. (NVAB). ‘We wisten echt helemaal van niks.
In het kort: Wetenschappelijk inzicht over re-integratie na covid is er niet, het overleg tussen artsen laat nog te wensen over en de eerste patiënten hebben de grootste problemen. (Trouw)

__________

Er heerst een ratten- en muizenplaag, maar het gif is uitgewerkt. Hun resistentie tegen gif neemt toe. Bovendien is het schadelijk voor het milieu. Als de knaagdieren resistent worden tegen gif is de plaag moeilijker in te dammen. 38% van de huismuizen is nu minder gevoelig voor giftige bestrijdingsmiddelen en van de bruine rat is nu 17% resistent. ‘Dat is een zorgelijke ontwikkeling’, constateert Meerburg, expert dierplagen aan de Wageningen University. Bruine ratten kunnen ziekteverwekkers, zoals de ziekte van Weil, overbrengen via het oppervlaktewater. (Trouw)

__________

Aantal geboekte nachten Airbnb alweer ruim boven pre-corona. Het woningverhuurplatform is voor het eerst de grens van 10 miljoen boekingen in het eerste kwartaal van een jaar gepasseerd. Het bedrijf profiteerde van het herstel van de reiswereld. Vergeleken met dezelfde periode in 2019 voor de coronapandemie, was het aantal geboekte nachten via het platform bijna een derde hoger. Het bedrijf ziet dat mensen meer gebruik maken van de mogelijkheid om thuiswerken te combineren met een verblijf buitenshuis. In een van Airbnb gehuurd huis kunnen ze gewoon hun werk doen, maar buiten werktijd vakantie vieren. (VK)

__________

Britten willen van Elton Musk weten hoe hij de vrijheid van meningsuiting op Twitter voor zich ziet, als hij straks het platform in handen heeft. Een invloedrijke overheidscommissie zegt in een brief aan Musk daar benieuwd naar te zijn omdat social media bedrijven wereldwijd te maken krijgen met steeds strengere regels over de inhoud die zij moeten verwijderen. ‘Daarom willen we graag meer te weten komen over hoe de heer Musk zijn duidelijke toewijding aan de vrijheid van meningsuiting laat rijmen met de verplichting om Twitter-gebruikers te beschermen tegen online gevaar’, aldus een verklaring. Musk is niet verplicht om op het verzoek te reageren maar dit is wel gebruikelijk. De Britse overheid komt binnenkort met wetsvoorstellen om internetbedrijven te verplichten in te grijpen als er illegale inhoud op hun platform staat, anders volgend er mogelijkerwijs boetes. (VK)

__________

Minder vlees eten halveerde de ontbossing. Wereldwijd 20% minder rundvlees eten dringt de ontbossing in 2050 fors terug, stellen wetenschappers. Omwille van het klimaat moet de vleesconsumptie flink worden verminderd, maar de marketing van de vleesindustrie is sterk: het is gecultiveerd als luxe. ‘Als je succesvol bent, eet je vlees’, vat Hans Dagevos samen. Hij is socioloog aan de Wageningen University en onderzoekt al 20 jaar de consumptie van vlees en vervangende eiwitproducten. De bakens wereldwijd verzetten is lastig, verwacht hij. Toch is er in rijke landen een tegentrend. Ook bij ons zie je steeds meer vleesvervangers. Restaurants en koks zoeken ook vaker naar een vleesalternatief. Tegelijk is ontbossing of het klimaatprobleem voor veel mensen een ver-van-hun-bedshow. ‘Ze denken: wat doet het ertoe als ik vlees laat staan? Los ik het daarmee op?’
Een mix van regels, wetten en prijsmaatregelen is volgens Dagevos onmisbaar om greep te krijgen op de vleesconsumptie, net zoals de tabaksindustrie uiteindelijk is aangepakt. (Trouw)

__________

De WHO heeft een schatting gemaakt van het aantal sterfgevallen door corona in de wereld. Dat zijn er veel meer dan geregistreerd. Ongeveer 14,9 miljoen mensen zijn wereldwijd tussen 2020 en 2021 overleden aan de gevolgen van corona. Die schatting bracht de WHO gisteren naar buiten op basis van eigen onderzoek. De berekening van de zogeheten oversterfte toont aan dat het virus veel meer levens heeft geëist dan de 5,4 miljoen die eind vorig jaar waren geregistreerd. Dat er zoveel meer sterfgevallen zijn dan wereldwijd geregistreerd is op zich geen verrassing. In het begin van de pandemie werd op veel plekken, waaronder in Nederland, slecht getest op het virus en veel landen houden sterfte op verschillende manieren bij. In Nederland zijn er officieel 22.266 coronadoden geteld. Aan de Spaanse griep, waar geen harde cijfers van zijn, zouden van 1018 tot 1920 tussen de 10 en 100 miljoen mensen overleden. Aan Aids naar schatting ruim 35 miljoen mensen. (Trouw)

__________

Shell topman Ben van Beurden: ‘Snel alternatief voor het Russische gas wordt moeilijk.’ Europa zal, volgens hem, grote moeite krijgen om in het geval van een boycot het gas ergens anders vandaan te halen. ‘Het wordt een zware winter als er geen Russische olie of gas meer naar Europa stroomt.’
‘Europa moet dan alle lng in de wereld kopen die niet onder vaste contracten is verkocht. Dat is 30% van de totale wereldwijde markt voor lng’, aldus Van Beurden. (FD)

__________

Bank of England waarschuwt de Britten voor een flinke daling van het besteedbaar inkomen. Men verwacht een economische krimp in 2023. De Britse rente stijgt met een derde naar 1%. Het VK zal later dit jaar dus in een recessie belanden met inflatieniveaus van rond de 10% Britse bedrijven en huishoudens gaan een zware periode tegemoet, met aanhoudend hoge kosten en energieprijzen. ‘Ik zie in dat dit voor vele Britten tot ontberingen zal leiden, zeker voor mensen met lagere inkomens’, zei bankgouverneur Andrew Bailey. Een gemiddeld Brits huishouden levert dat jaar waarschijnlijk 1200 pond in. (FD)

__________

Zolang Europa zijn gas in euro’s betaalt, kan Poetin niet bij zijn geld. De miljarden euro’s die Europese bedrijven de afgelopen maanden hebben betaald voor Russisch gas, blijken niet direct ten goede te komen aan de Russische economie en daarmee aan de oorlog in Oekraïne. Door het huidige sanctieregime is dat geld voor president Poetin bevroren. De gasopbrengsten worden weer toegankelijk als diens eis om voortaan in roebels te betalen wordt ingewilligd. Onduidelijk is of het een bedoeld of onbedoeld effect is van het sanctiepakket dat Rusland de euro’s niet ontvangt. Bij het afkondigen van die sancties is immers altijd gezegd dat betalingen voor Russisch gas wel door moesten gaan. Dit omdat Europa het nu eenmaal niet zonder Russisch gas kan stellen. Dat de euro’s nu niet naar de Russische staatskas vloeien, komt doordat alle buitenlandse bezittingen van de Russische staat, waaronder euro’s, zijn bevroren. Gazprom kan de euro’s niet omwisselen in roebels en daarna overmaken naar Rusland omdat ook de Russische bank onder die sancties valt. Zodra Gazprom probeert euro’s naar Rusland of de centrale bank over te maken, stuit die betaling op een blokkade van het Europese betalingssysteem ‘Target’. De bevriezing van de gaseuro’s is onderbelicht gebleven in de hoog oplopende discussie tussen de EU-landen over de vraag of zij moeten instemmen met Poetins decreet dat zijn gas in roebels wordt afgerekend. (VK)

__________

Het Westen krijgt zware wapens Oekraïne in, Rusland weet toevoer ervan niet te stuiten. Het Russische leger slaagt er niet in de aanvoer van zware westerse wapens naar Oekraïne te stoppen. De Russen voeren hun luchtaanvallen op de spoorweginfrastructuur op, maar volgens de VS zijn de meeste van de 90 onlangs beloofde zware kanonnen al in Oekraïne aangekomen. Sommige van de M777-houwitsers, die behoren tot de zwaarste van de VS, worden volgens het Pentagon zelfs al gebruikt om de Russen in de Donbas te bestoken. Ook het overgrote deel van de precisiegranaten voor de kanonnen is in Oekraïense handen. De houwitsers moeten een beslissende rol gaan spelen bij het tegenhouden van de Russen in de Donbas. ‘Ons vermogen om de wapenzendingen naar Oekraïne voort te zetten, is onaangetast’, aldus de Pentagonfunctionaris over de Russische luchtaanvallen. ‘Wij hebben geen aanwijzingen dat de westerse hulp is tegengehouden of zelfs is geraakt.’Een van de oorzaken waardoor de Russen niet in hun pogingen slagen, is dat hun luchtmacht nog altijd niet vrijuit kan opereren in het Oekraïense luchtruim. (VK)

__________

‘Partygate’ nekt Conservatieve kandidaten in Londen. De partij van premier Johnson lijdt bij de lokale verkiezingen gevoelige verliezen. Vooral de nederlaag in het welvarende district Wandsworth is pijnlijk. Het district heeft namelijk zijn overheidsfinanciën keurig op orde en voerde onlangs zelfs nog een lokale belastingverlaging door. Toch viel het voor het eerst in 44 jaar in handen van Labour. Sommige Britse media noemen dat ‘beschamend’. Het district moest als graadmeter dienen voor de impopulariteit van Johnson. Wandsworth is door de Conservatieve Partij altijd gekoesterd. Margaret Thatcher noemde het ooit haar ‘favoriete district’. Wandsworth kent bovendien geen aanwijsbare lokale problemen die een verlies van de Tory’s goed verklaarbaar maken. Het is de onvrede met de landelijke politiek. Het kosmopolitische district stemde in grote mate tegen Brexit en nu dus ‘partygate’. De Tory’s verloren ook de traditioneel conservatieve districten Westminster en Barnet. Het duidt erop dat Johnson niet langer een stemmentrekker is, in ieder geval niet meer in de hoofdstad waar hij ooit burgemeester was. Hij is er eerder een electoraal risico. (Trouw)

__________

Propvol elektriciteitsnet zet streep door de klimaatambities van Amsterdam. Op het elektriciteitsnet van Amsterdam is geen plek meer voor nieuwe aansluitingen. De bouw van een energie slurpend datacenter bij Sloterdijk brengt de plannen van Amsterdam in gevaar om snel te verduurzamen en veel woningen bij te bouwen. Het stadsbestuur van Amsterdam kan de komst van het datacenter niet tegenhouden maar het is onwaarschijnlijk dat er een tweede exemplaar van deze omvang komt. Bedrijven kunnen nu niet uitbreiden omdat er geen elektriciteit voorhanden is. Er gaat een streep door de bouw van woonwijken omdat voorzieningen als scholen, supermarkten en sportvoorzieningen geen stroom krijgen. De gemeente waarschuwt dat klimaat- en bouwdoelen zo niet kunnen worden gehaald. De opening van datacenter Silver Falcon staat gepland voor 2024. Het maximale elektriciteitsverbruik van het datapakhuis staat gelijk aan dat van een middelgrote stad, blijkt uit onderzoek van het FD. Het toch al overvolle electriciteitsnet blijft hierdoor tot en met 2027 grotendeels ontoegankelijk voor nieuwe aansluitingen. De gevolgen zijn groot. Om de woningnood het hoofd te bieden moet Amsterdam 200.000 woningen bijbouwen. Tegelijkertijd wil de stad in 2024 fossielvrij zijn. Hierdoor neemt de vraag naar elektriciteit zo sterk toe dat het stroomnet bezwijkt als er niet snel extra kabels bij komen. Netbeheerder Liander, verantwoordelijk voor de aansluitingen in de hoofdstad spreekt van ‘een perfecte storm’. Ook de klimaatdoelstellingen uit het Parijs-akkoord staan op de tocht: ‘We doen wat we kunnen maar op deze manier gaan we het niet halen.’ Liander heeft aangekondigd 1,4 mrd. euro te steken in uitbreiding van het stroomnet maar dat vergt jaren: tot en met 2027 blijft het netwerk grotendeels ontoegankelijk voor nieuwe aansluitingen. De netbeheerders werken volgens het principe ‘wie het eerst komt, het eerst maalt’. Zit het net vol, pech gehad! Er zijn op dit moment geen mogelijkheden om de schaarste op het net op basis van maatschappelijke afwegingen te verdelen, aldus een woordvoerder van de gemeente. (FD)

__________

Mei begint uitzonderlijk droog in Nederland en de komende 2 weken blijft dat hoogstwaarschijnlijk zo. Het neerslagtekort is nu ruim 65 millimeter, evenveel als begin 1976, het droogste jaar ooit gemeten, blijkt uit cijfers van de KNMI. Weinig regen is niet de enige oorzaak van droogte: snellere verdamping speelt een grote rol. De afgelopen decennia is vooral in het voorjaar de verdamping toegenomen in Nederland door hogere temperaturen. Daarnaast is het gemiddeld minder bewolkt in Nederland, deels doordat de lucht schoner is dan in de jaren ’80, hetgeen ook bijdraagt aan een toename van de verdamping. Of het in de zomer en de kustgebieden ook droger gaat worden als de temperaturen stijgen is nog ongewis. Vooral in Zuid- en West-Europa zal klimaatverandering tot droogte leiden, rapporteert de Europese Commissie, zelfs als de temperatuurstijging beperkt blijft tot 1,5 graad Celsius. In Scandinavië en de Baltische staten gaat het waarschijnlijk juist meer regenen, en ook in Midden-Europa, waaronder Duitsland, wordt niet veel meer droogte verwacht. (VK)

__________

Gedupeerde ouders toeslagenaffaire zijn moe, kwaad en uitgeput. Het herstelproces in de affaire is dusdanig bureaucratisch dat deze gedupeerde ouders , die als ouders al 2 jaar advies geven opnieuw een noodkreet laten horen. Het ouder-stel is de wanhoop nabij. In een open brief vragen zij zich hardop af wat hun inspanningen voor zin hebben, en hoe lang het duurt voordat zij hun leven weer kunnen oppakken. Naar nu blijkt zal op z’n vroegst eind dit jaar een financiële tegemoetkoming voor kinderen worden opengesteld. Beloofd was dat dit eind vorig (!) jaar al zou gebeuren. Hoe leggen we dit uit, hoe kunnen dan vragen om herstel van vertrouwen in de overheid? Wat de afronding van een zwaar proces zou moeten zijn blijkt een zoveelste schop na. ‘Het hoorgesprek is veel meer een verhoorgesprek.’ De door Van Uffelen ingestelde ‘commissie werkelijke schade’ speelt rechtbankje en redeneert godsgruwelijk juridisch. Persoonlijke schulden bij bijvoorbeeld familie worden alleen geaccepteerd als deze bij de notaris zijn vastgelegd. ‘Maar wie gaat er in godsnaam naar een notaris om een lening bij een familielid te regelen als je geen geld hebt maar schulden’, vraagt het panel zich af. De commissie zou op een menselijke manier kijken naar de schade die niet altijd bewezen is of onderlegd kon worden met bonnetjes. Je lost het probleem niet op op het niveau waarop het ontstaan is, namelijk bureaucratisch en systemisch. Breek uit dat formele juridisch bureaucratische systeem en werk aan snelle genoegdoening voor de gedupeerde ouders, zegt voorzitter Arre Zuurmond van het ouderpanel. (Trouw)