Het loden gewicht van het digitale zelf

De kerst en jaarwisseling zijn weer voorbij. De leefstijlcoaches staan in de startblokken om je een schuldgevoel aan te praten over je gewicht. Over dit gewicht ga ik het niet hebben. Ik wil het vandaag hebben over het ‘gewicht’ van ons bestaan. Want daar ging het afgelopen kerstfeest in essentie toch om? Het losmaken van je eigen ‘gewicht’ om de ander te zien als ander. Dat is toch waar religie over gaat? Bevrijding van het loden gewicht van je zelf. Maar hoe doe je dat met de opkomst van een nieuwe digitale religie. Pseudoreligieuze leiders als Elon Musk, Mark Zuckerberg en Raymond Kurzweil verkondigen een nieuw digitaal universum. Ze verlangen op een kinderlijke manier naar een virtuele plek waar mensen in 3D-ervaringen gezamenlijk kunnen leren, samenwerken en ontspannen. De echte en de virtuele wereld gaan samensmelten in het digitale universum. Ze willen definitief afscheid nemen van onze biologische uitrusting met beperkingen. Zij erkennen de evolutietheorie niet. Zij lijden aan bio-aversie. Het zijn escapisten die onze natuur ontvluchten. Het gemak waarmee ze denken onze evolutionaire erfenis te kunnen overstijgen getuigt van een infantiel techno-utopisme.

De mensmachine
Iedereen snapt dat deze begaafde technici en informatici iets te melden hebben. De miniaturising van de technologie is in volle gang. Ze exploiteren de spin off-effecten maximaal. Alle lof voor dit technologisch vernuft. Echt spannend is het niet. Zoals het gaat met een kinderlijke fantasie, is het een onbegrensd verlangen naar meer. Achter dit verlangen schuilt ook nog een businessmodel om uiteindelijk te komen tot een mensmachine. Ze streven naar radicale levensverlenging en noemen zichzelf transhumanist.

Bio-aversie
Deze ‘Einde van de dood verhalen’ kennen we natuurlijk al langer. De verhalen van de grote wereldgodsdiensten hebben als uitgangspunt de dood en het overstijgen van onze sterfelijkheid. Ook hier zie je bio-aversie. De evolutietheorie is ook lang ontkend door gelovigen. Gelukkig zie je bij vele gelovigen een kentering. Het is humoristisch om te zien als wereldvreemde, begaafde nerds steeds weer iets nieuws verzinnen om hun fantasieën te bevredigen. Wonen op Mars, de introductie van Metaverse, of jezelf invriezen in de hoop dat je je zelf ooit in het digitale universum kunt uploaden. Ze lijken zich los te maken van het evolutionaire ‘gewicht’, maar het loden gewicht van het digitale meetbare Zelf wordt alleen maar zwaarder.

Gemak dient de mens
Begrijp me niet verkeerd. De mens heeft technologie nodig. Dit is altijd zo geweest. Het gemak dient de mens en van handige toepasbare zaken die op de markt komen maak ik ook gebruik. Maar het is oppassen geblazen als de volgelingen van deze leiders weer ‘speeltjes’ over ons uitstrooien. Op de eerste plaats versterkt het onze ‘zittende’ levenswijze. En het levert geen bijdrage om de evolutionaire mismatch tussen onze bouw en de huidige technologische samenleving, die onze ‘gezondheid’ bedreigen, te doorbreken. Een groot bezwaar tegen de escapisten is dat ze niet snappen dat we ons in de 21ste eeuw bezig moeten houden met een groene transformatie, inclusief leefstijl, op aarde. Met de voeten op de grond zullen we met onze evolutionaire erfenis de ander en het andere (mens, dieren, aarde, natuur) onder ogen moeten zien. Met nieuw elan, zoals het nieuwe kabinet hoopt. Voor de gewone burger is er werk aan de winkel. Het elan zal dan ook van de gewone burger moeten komen. De escapisten en leefstijlcoaches leggen te weinig gewicht in de schaal.

Dr. Wim Hullegie, fysiotherapeut en wetenschapsfilosoof