Datafetisjisme en positie-data
Sport is geen spel meer maar een volledig controleerbare en voorspelbare bedrijfstak geworden. Sportverdwazing en sportverslaving bereiken een hoogtepunt, of zo u wilt een dieptepunt in de moderne samenleving. Datafetisjisme rukt op in de sport. Datawetenschappers geven de spelende mens (homo ludens) de laatste genadeklap. Iedere zichzelf respecterende trainer heeft inmiddels wel een datafetisjist op de bank zitten.
Meten is weten hoor je trainers, bestuurders en beleidsmakers in koor zeggen. De belangstelling sluit aan bij de opmars van Big Data, Machine Learning, Kunstmatige Intelligentie en de recente opkomst van de GPT. Over deze heilige mantra’s wordt in de (sport)media met ontzag gesproken. Technologisch hoogstandjes zijn het zeker, maar de vraag is hoe je de gegevens gebruikt.
Knieën van jonge mensen
De kwaliteitskrant NRC heeft de afgelopen maanden met een serie over ‘meten in de sport’ laten zien dat de sportwetenschap nog in de kinderschoenen staat. Dat is ook helemaal niet erg als je daar maar duidelijk over bent. Zoals de sportarts van PSV dat is. In de serie vertelt hij eerlijk dat de afgelopen decennia het beleid om kruisbandblessures te voorkomen helemaal niets heeft opgeleverd. Dagelijks sneuvelen er nog vele knieën van jonge mensen. De simpele verklaring is dat onze benen in evolutionair opzicht absoluut ongeschikt zijn voor de voetballende homo sapiens. Snel wenden en keren in combinatie met springen is eigenlijk niet weggelegd voor vele sporters. Meer meten ter preventie, hoe geavanceerd ook, heeft geen enkele zin. De kruisbandindustrie zal blijven floreren. Wellicht wordt het tijd voor eerlijke(r) voorlichting.
Succesvolle aanval
Een ander sprekend voorbeeld, waar natuurlijk veel belangstelling voor is, betreft het voorspellen van een succesvolle voetbalaanval. Investeerders in grote voetbalclubs willen dit natuurlijk weten, net zoals de kruimeldieven die aan matchfixing doen. Voetbal is een complex fenomeen. Een voetbalwedstrijd ontwikkelt zich. Complexiteit ontstaat. Het voetbalspel is een complex-adaptief systeem waar de voetballer, de scheidsrechter, de bal, het veld en de supporters interactie hebben.
Ondanks de onvermijdelijk prijs van de vele blessures die we betalen genieten miljoenen mensen van de onvoorspelbaarheid van het voetbalspel. De charme van het voetbal is dat het aan elkaar hangt van toeval. De net gepromoveerde wetenschapper Dr. Floris Goes-Smit wil dit charmante toeval uitbannen. Hij volgt de voetballers tijdens de wedstrijd aan de hand van videocamera’s. Drieëntwintig bewegende stipjes symboliseren de bewegingstrajecten van de spelers en bal op het veld. Op zoek naar de vingerafdruk van de succesvolle aanval die resulteert in een doelpunt.
De afwezigheid van een hypothese
Net als bij de datawetenschappers die werken bij de overheid (betrokken bij opsporing van fraude), is het uitgangspunt van Floris Goes-Smit dat de datawetenschappers werken zonder vooraf bedachte hypothese en dat ze theorieneutraal zijn (althans, dit nemen ze aan en denken dat dit mogelijk is). Aan de hand van de data worden patronen gevonden die kunnen leiden tot een hypothese en die vervolgens tot een opsporing van een fraudeur of het ontregelen van een goed lopende aanval voeren. Data-technisch zal zijn verhaal zeker kloppen maar de complexiteit van het voetbal laat zich niet zo eenvoudig vangen en voorspellen.
Wat wil ik nu eigenlijk zeggen?
Geef datawetenschappers niet te veel zeggenschap. Afgelopen WK hebben we kunnen zien hoe saai het voetbal kan worden als de spelers gedwongen worden voorspelbaar gedrag te vertonen. Met saai voetbal kunnen we leven. Het is maar voetbal. Erger wordt het als de overheid blind vertrouwen heeft in het oprukkende datafetisjisme dat we zien bij de afhandeling van de toeslagenaffaire. Geef de voetballers, de trainers en ambtenaren regelruimte.
Leve de Homo Ludens.
Leve het toeval.
Meten is weten hoor je trainers, bestuurders en beleidsmakers in koor zeggen. De belangstelling sluit aan bij de opmars van Big Data, Machine Learning, Kunstmatige Intelligentie en de recente opkomst van de GPT. Over deze heilige mantra’s wordt in de (sport)media met ontzag gesproken. Technologisch hoogstandjes zijn het zeker, maar de vraag is hoe je de gegevens gebruikt.
Knieën van jonge mensen
De kwaliteitskrant NRC heeft de afgelopen maanden met een serie over ‘meten in de sport’ laten zien dat de sportwetenschap nog in de kinderschoenen staat. Dat is ook helemaal niet erg als je daar maar duidelijk over bent. Zoals de sportarts van PSV dat is. In de serie vertelt hij eerlijk dat de afgelopen decennia het beleid om kruisbandblessures te voorkomen helemaal niets heeft opgeleverd. Dagelijks sneuvelen er nog vele knieën van jonge mensen. De simpele verklaring is dat onze benen in evolutionair opzicht absoluut ongeschikt zijn voor de voetballende homo sapiens. Snel wenden en keren in combinatie met springen is eigenlijk niet weggelegd voor vele sporters. Meer meten ter preventie, hoe geavanceerd ook, heeft geen enkele zin. De kruisbandindustrie zal blijven floreren. Wellicht wordt het tijd voor eerlijke(r) voorlichting.
Succesvolle aanval
Een ander sprekend voorbeeld, waar natuurlijk veel belangstelling voor is, betreft het voorspellen van een succesvolle voetbalaanval. Investeerders in grote voetbalclubs willen dit natuurlijk weten, net zoals de kruimeldieven die aan matchfixing doen. Voetbal is een complex fenomeen. Een voetbalwedstrijd ontwikkelt zich. Complexiteit ontstaat. Het voetbalspel is een complex-adaptief systeem waar de voetballer, de scheidsrechter, de bal, het veld en de supporters interactie hebben.
Ondanks de onvermijdelijk prijs van de vele blessures die we betalen genieten miljoenen mensen van de onvoorspelbaarheid van het voetbalspel. De charme van het voetbal is dat het aan elkaar hangt van toeval. De net gepromoveerde wetenschapper Dr. Floris Goes-Smit wil dit charmante toeval uitbannen. Hij volgt de voetballers tijdens de wedstrijd aan de hand van videocamera’s. Drieëntwintig bewegende stipjes symboliseren de bewegingstrajecten van de spelers en bal op het veld. Op zoek naar de vingerafdruk van de succesvolle aanval die resulteert in een doelpunt.
De afwezigheid van een hypothese
Net als bij de datawetenschappers die werken bij de overheid (betrokken bij opsporing van fraude), is het uitgangspunt van Floris Goes-Smit dat de datawetenschappers werken zonder vooraf bedachte hypothese en dat ze theorieneutraal zijn (althans, dit nemen ze aan en denken dat dit mogelijk is). Aan de hand van de data worden patronen gevonden die kunnen leiden tot een hypothese en die vervolgens tot een opsporing van een fraudeur of het ontregelen van een goed lopende aanval voeren. Data-technisch zal zijn verhaal zeker kloppen maar de complexiteit van het voetbal laat zich niet zo eenvoudig vangen en voorspellen.
Wat wil ik nu eigenlijk zeggen?
Geef datawetenschappers niet te veel zeggenschap. Afgelopen WK hebben we kunnen zien hoe saai het voetbal kan worden als de spelers gedwongen worden voorspelbaar gedrag te vertonen. Met saai voetbal kunnen we leven. Het is maar voetbal. Erger wordt het als de overheid blind vertrouwen heeft in het oprukkende datafetisjisme dat we zien bij de afhandeling van de toeslagenaffaire. Geef de voetballers, de trainers en ambtenaren regelruimte.
Leve de Homo Ludens.
Leve het toeval.
