Nieuwsoverzicht van ma. 9 t/m zo. 15 januari 2023

Pro-rail: ook dit jaar grote problemen op het spoor.
+ De spoorsector kreeg slechte rapportcijfers over 2022.
+ Er waren 450 grote verstoringen en er was ook veel treinuitval.
+ Ook dit jaar zullen er problemen zijn, zegt financieel bestuurder Mirjam van Velthuizen.
De trein was in 2022 te onbetrouwbaar, zegt ze. ‘Mensen gaan dan andere keuzes maken. Ze schaffen bijvoorbeeld een auto aan. Een snelle oplossing is er niet. Dat heeft te maken met de stroperigheid in de spoorwegsector. We moeten de experts bij elkaar brengen, dat werkt.’
Een combinatie van factoren veroorzaakt de verstoringen en veelvuldige treinuitval. Zo is er krapte aan personeel in de hele vervoerssector, vooral bij de NS. Die spoorvervoerder moet dit jaar 900 machinisten en conducteurs aantrekken. Ook Pro Rail kampt al jaren met personeelsproblemen. Zo is er een nijpend tekort aan treinverkeersleiders. De gewenste sterkte van 700 medewerkers gaat zeker niet lukken aan het eind van dit jaar.
Pro Rail moet ook voor 2030 de helft van het huidige personeel vervangen vanwege pensionering en natuurlijk verloop. (FD)
…………………………………………………………..
 
Regeringsgebouwen Brazilië bestormd.
Geradicaliseerde aanhangers van de extreem rechtse voormalig president Jair Bolsonaro trokken op naar de gebouwen die de Braziliaanse democratie vertegenwoordigen: het presidentieel paleis, het parlement en het hooggerechtshof. In de hoofdstad Brasilia bevinden deze instituten zich op steenworp afstand van elkaar rondom het Plein van de Drie Machten.
Op beelden was te zien hoe duizenden Bolsonaro-aanhangers gekleed in het Braziliaanse geel groen op het dak van het congresgebouw staan, het parlement waar de linkse Lula (zoals hij in de volksmond wordt genoemd) op zondag 1 januari werd geïnaugureerd. Andere beelden toonden de vernieling in het hooggerechtshof, het parlementsgebouw en het presidentieel paleis: vloeren die blank stonden, gesloopte meubels, brandjes, kunst die van muren was getrokken. De demonstranten droegen immense Braziliaanse vlaggen, op meerdere plekken waren rookpluimen te zien van vuurwerk en traangas. De golpistas, oproepers tot een staatsgreep botsten met de militaire politie.
Lula gaf opdracht om alle veiligheidsdiensten naar het Plein van de Drie Machten te sturen. Hij beloofde dat de ‘vandalen zullen worden opgespoord en gestraft’. De belangrijkste verantwoordelijke, zei Lula, is oud-president Bolsonaro. ‘Hij heeft dit met zijn woorden gestimuleerd.’ (VK)
……………………………………………………….
 
Strijd over begroting dreigt na concessies Mc Carthy.
Mc Carthy deed voor zijn moeizame verkiezing tot Speaker van het Huis cruciale concessies die de  Amerikaanse begroting in gevaar kunnen brengen.
Zijn conservatieve tegenstanders in de fractie kregen in ruil voor hun stem de toezegging dat elke verhoging van de begroting gepaard zal gaan met bezuinigingen. Zo kan ook de financiële en militaire steun aan Oekraïne in gevaar komen als de meest kritische leden van het Huis de hand aan de noodrem hebben.
De conservatiefste leden van het Huis kregen in ruil voor hun stem voorrechten die hun buitenproportioneel veel macht bezorgen in de 222-koppige Republikeinse fractie. ‘Ik kon niets meer verzinnen waar ik om zou willen vragen’, zei Matt Gaetz, een van de Republikeinse afgevaardigden die het langst bleven tegenstemmen. (NRC)
………………………………………………………….
 
Stijging van de cao-lonen zette in december ook nog door.
De lonen in nieuw afgesloten cao’s zijn de afgelopen maand gestegen met gemiddeld 5,9% op jaarbasis, blijkt uit voorlopige cijfers van werkgeversorganisatie AWVN. De opwaartse trend die in september vorig jaar is ingezet wordt daarmee doorgetrokken. Een zegsman van de organisatie spreekt van historisch hoge loonstijgingen. De AWVN komt op een jaargemiddelde van 3,8%. Maar sinds september zitten de maandgemiddelden daar een flink stuk boven: van 4,4% in september naar 5% in oktober, 5,6% in november en dus 5,9% in december. (FD)
……………………………………………………….
 
Zweden en NAVO-chef zijn klaar met Turkije over eisen toetreding:
‘We gaan geen concessies meer doen’
Zweden heeft genoeg concessies gedaan aan Turkije om nu lid te worden van de NAVO. Dat is de nieuwjaarsboodschap van de Zweedse regering en van NAVO-chef Jens Stoltenberg aan het adres van de Turkse president Erdogan.
Zweden slaat daarmee een duidelijk andere toon aan dan vorig jaar, toen de regering het conflict over de NAVO-toetreding probeerde te sussen door in woord en daad tegemoet te komen aan de Turkse eisen. ‘Turkije heeft bevestigd dat we hebben gedaan wat we hebben beloofd, maar eist meer concessies die we niet kunnen en willen doen’, zei de Zweedse premier Ulf Kristersson. (VK)
……………………………………………………….
 
Aantal reizigers op Schiphol verdubbelde in 2022.
Vorig jaar reisden meer dan twee keer zoveel mensen van, naar en via Schiphol als in 2021. Een chaotische zomer dreigt, aldus de FNV.
Ondanks de Covid-beperkingen in het begin van 2022 en de logistieke problemen later in het jaar reisden vorig jaar 52,5 miljoen mensen van, naar of via de Amsterdamse luchthaven. In 2021 waren dat er 25,5 miljoen.
Schiphol zat er nog wel ruim onder het aantal passagiers in topjaar 2019 (71,7 miljoen) Populaire bestemmingen waren vorig jaar Curaçao (groei in reizigers: 19%) en Bonaire (plus 59%).
Schiphol hanteert nog steeds een maximum aantal vanaf Amsterdam vertrekkende passagiers. Dat ligt tot eind maart circa 18% onder de aantallen van vóór de pandemie. Volgens een woordvoerder wil de luchthaven volgende week bekendmaken hoeveel (lokaal vertrekkende) passagiers vanaf april mogelijk zijn. Dat is belangrijk voor de meivakantie. (NRC)
 
 
 
 
 
 
 
………………………………………………………
 
Vliegen in Europa duurder door accijns en milieuregels.
Er komt een einde aan het tijdperk van goedkope vliegreizen binnen Europa. De reiziger gaat vele tientjes meer betalen voor een retourvlucht naar steden zoals Nice, Athene of Barcelona.
De prijsverhoging is het directe gevolg van enkele milieumaatregelen die van kracht zijn geworden, binnen Nederland en binnen de Europese Unie. Dat stelt ABN Amro dat onderzoek heeft gedaan naar wat het effect op de ticketprijs zal zijn van 2 maatregelen: de verhoging van de vliegtaks in Nederland en het Europese besluit dat de luchtvaart binnenkort veel meer moet gaan betalen voor de uitstootrechten van de CO2.
‘De tijd van goedkoop vliegen is voorbij’, zegt Stef Driessen, expert op het gebied van leisure en reizen bij ABN Amro. ‘De prijs van een retour Schiphol-Barcelona kan volgens onze berekeningen €47 duurder worden, naar Athene €56 en naar Nice bijna €45.’ (FD)
…………………………………………………………
 
 
2022 had koeler moeten zijn door La Niña, maar bracht heetste zomer ooit in Europa.
Het is officieel: de zomer van 2022 was de heetste zomer die ooit in Europa werd gemeten, Wereldwijd was het afgelopen jaar 1,2 graden warmer dan vóór de industriële revolutie. En dat terwijl het jaar eigenlijk juist wat koeler had moeten zijn.
Afgelopen jaar heerste er immers een La Niña, een situatie van zeestroming tussen Zuid-Amerika en Australië die de wereldtemperatuur normaal gesproken iets naar beneden drukt.
In plaats van verkoeling waren er echter hittegolven en bosbranden in Europa, China en India, en was het op Groenland in de maand september zelfs acht graden warmer dan gemiddeld.
Voor het achtste jaar op rij werd het op aarde vorig jaar warmer dan 1 graad ten opzichte van de 10e eeuw, de tijd toen de mens nog nauwelijks broeikasgassen de dampkring in popte. Het warmste jaar ooit gemeten blijft 2016,  gevolgd door 2020, 2019 en 2017. Maar het ‘koele’ jaar 2022 komt nog altijd op plek vijf! (VK)
………………………………………………………….
 
Poetin brengt NAVO en EU dichter bij elkaar.
Nu de NAVO en de EU door de inval in Oekraïne een gezamenlijke vijand hebben, verdwijnen oude meningsverschillen en irritaties naar de achtergrond.
De EU en de NAVO beloofden dinsdag plechtig dat ze in de toekomst nauwer zullen samenwerken, niet in de laatste plaats om Oekraïne zo effectief mogelijk te steunen in de door Rusland begonnen oorlog.
‘Poetin wilde Oekraïne in een paar dagen innemen en verdeeldheid zaaien tussen ons’, zei NAVO-chef Stoltenberg. ‘Hij miste beide doelen.’
Nauwe samenwerking tussen de EU en NAVO was de afgelopen jarenlang niet zo vanzelfsprekend als het nu het geval lijkt, ten overstaan van een gezamenlijke vijand. De ambitie van de EU om ook op defensiegebied ‘strategisch autonoom’ te worden lag op het NAVO-hoofdkwartier heel slecht. De NAVO vreesde doublures en de machtigste NAVO-partner VS zag het begrip ‘autonoom’ als een belediging.
(Zie ook De oorlog in Oekraïne )
 
De oorlog heeft de twee Brusselse stadsgenoten in elkaars armen gedreven. Dinsdag was de EU-top te gast bij de NAVO, woensdag nam Stoltenberg deel aan een discussie bij de Europese Commissie.
De verhouding tussen NAVO en EU was ook lang stroef omdat Turkije, belangrijk NAVO-lid, zijn vetes met de EU vaak uitvocht via de NAVO door samenwerking te frustreren. Gezamenlijke vergaderingen konden daarom vaak alleen op EU-terrein plaatsvinden. Nu blokkeert Turkije, om andere redenen, de toetreding van EU-leden Zweden en Finland tot de NAVO. Als die toetreding eenmaal rond is, dan beschermt de NAVO 96% van alle burgers die in de EU leven, aldus Stoltenberg. (NRC)
 
…………………………………………………………
 
Mogelijke gezondheidsschade door kwik in Gronings aardgas.
NAM en Gasunie hielden zorgen over hoge concentratie tien jaar lang stil.
Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) doet onderzoek naar mogelijke gezondheidsschade als gevolg van de aanwezigheid van een te hoge concentratie kwik in Gronings aardgas. Dit gehalte was dusdanig hoog, dat het kwik via het aardgas door kon dringen tot de gasfornuizen van Nederlandse huishoudens. Het onderzoek is pas tien jaar na de eerste signalen hierover opgestart, omdat de toezichthouder destijds niet werd geïnformeerd.
Het SodM startte het onderzoek in juni vorig jaar na het uitlekken van notulen van de Maatschap Groningen. Uit die notulen blijkt dat de leden van de maatschap – Shell, Exxon Mobil, de staat en staatsbedrijf Energie Beheer Nederland – al sinds 2012 op de hoogte zijn van te hoge kwikconcentraties in het Groningse aardgas. Ook zagen zij direct in dat dit mogelijke risico’s heeft voor de volksgezondheid.
Tot dusverre is de problematiek echter altijd verzwegen,  omdat de NAM – verantwoordelijk voor de gaswinning – bang was voor reputatieschade en volgens een manager van de NAM zou het bedrijf ‘kwetsbaar lijken’. Toenmalig president-directeur van Shell Nederland Dick Benschop stelt in de notulen expliciet dat de kring van betrokken personen beperkt moet worden gehouden. Omdat de NAM bovendien vond dat er geen sprake was van een risico, werd besloten alleen ‘reactief’ te communiceren. (FD)
…………………………………………………………..
 
Cryptocrisis bereikt Nederland.
1 miljoen Nederlanders hebben bij Bitvavo in cryptomunten geïnvesteerd. Het bedrijf dreigt nu te worden meegesleurd in de cryptocrisis, waardoor klanten hun geld kunnen verliezen. Zelf bezweert Bitvavo dat er niets aan de hand is. ‘We zijn gezond.
Dinsdag werd bekend dat Bitvavo een verlies van 84 miljoen riskeert op klantengeld dat is uitgeleend aan Genesis. Die firma raakte in de problemen door zijn leningen aan FTX, het cryptobedrijf van Sam Bankman-Fried dat in november plots in elkaar klapte. Sindsdien zijn alle tegoeden bij Genesis bevroren.
Moederbedrijf Digital Currency Group heeft Bitvavo aangeboden om 196 van de 280 miljoen euro terug te sturen. ‘Niet acceptabel’, reageerde de cryptobeurs op zijn website. De crash volgde op een toch al woelige periode, waarin de bitcoin na de piek van november 2021 (waarde: ruim 56 duizend euro) in een glijvlucht terecht kwam en inmiddels rond de 16 duizend euro schommelt. Ook andere crypto’s delen in de malaise.
 De grote vraag is: moeten Nederlandse klanten zich zorgen maken?
Bitvavo benadrukt graag dat het onder het toezicht valt van de DNB. Dat wekt misschien vertrouwen bij klanten, maar het wil niet zeggen dat DNB garant staat voor hun beleggingen. Bitvavo valt niet onder regelgeving rond het beschermen van consumenten en beleggers. Het toezicht door DNB beperkt zich tot witwassen en financiering van terrorisme. Anders dan bij andere banken is er ook geen depositogarantie in geval van faillissement.
Bij Bitvavo kunnen klanten in dat geval fluiten naar hun geld. Dat is speculatie, benadrukt een woordvoerder van Bitvavo per mail: ‘We zijn een gezond bedrijf.’ (VK)
…………………………………………………………………
 
Kabinet schort per direct stop op gezinshereniging op.
De stop op gezinshereniging voor statushouders zonder woning werd al door verschillende rechters afgewezen.
Dat blijkt uit interne mails van de immigratie- en naturalisatiedienst (IND). Staatssecretaris Eric van der Burg koos ervoor de Tweede Kamer ‘vooralsnog’ niet te informeren, zo stond in de interne mails. Dat is saillant omdat het kabinet met het opschorten van de nareisbeperking terugkomt op een belangrijk element van de asieldeal. De nareisbeperking was een belangrijk element uit de asieldeal van de coalitie.  Woensdagmiddag werd alsnog een brief naar de Kamer gestuurd. Een woordvoerder van Eric van den Burg bevestigt woensdag dat de nareismaatregel ‘tijdelijk’ wordt geschorst om ‘nodeloze procedures’ te voorkomen. Dit betekent dat zodra een verzoek om gezinshereniging is goedgekeurd gezinsleden van statushouders ‘direct’ een inreisvergunning ontvangen. (NRC)
……………………………………………………………….
 
Hausse op de huizenmarkt is voorbij.
Prijsdaling van 6,4% in vierde kwartaal is eerste krimp op jaarbasis in negen jaar.
Huizenzoekers en -verkopers zullen voorlopig rekening moeten houden met dalende woningprijzen. Na jaren waarin het leek alsof de waarde van koophuizen alleen maar kon stijgen, is het sentiment op de woningmarkt definitief gekeerd.
Afgelopen maanden daalden de huizenprijzen al vergeleken met de maand ervoor, nu gaan ze ook op jaarbasis omlaag. Dat is voor het eerst in negen jaar!
Huizenkopers betaalden in het vierde kwartaal vorig jaar gemiddeld €407.000, dat is 6,4% minder dan in dezelfde periode ervoor! De NVM, doorgaans terughoudend met sombere voorspellingen, verwacht dat de dalingen dit jaar aanhouden.
Er staan nu meer dan twee keer zo veel huizen te koop in Nederland dan een jaar geleden. Een jaar geleden waarschuwde de NVM nog voor een ‘aanbodcrisis’ op de woningmarkt. (FD)
………………………………………………………….
 
Inflatie in de VS daalt voor het eest in 2,5 jaar.
Het leven was voor Amerikanen in december iets goedkoper dan in november. De inflatie in de slotmaand van 2022 was op maandbasis 0,1% lager, zo meldde het Amerikaanse ministerie van Arbeid. Het is voor het eerst sinds mei 2020, na de eerste coronagolf dat de inflatie in de VS afneemt ten opzichte van een maand eerder.
Vergeleken met dezelfde maand een jaar eerder waren de kosten voor levensonderhoud voor de Amerikanen 6,5% hoger maar dat is wel het laagste niveau in ruim een jaar. De daling is een kleine verrassing – economen hadden dezelfde inflatie als in november verwacht – en voedt de hoop dat de ergste inflatiegolf in veertig jaar aan het afzwakken is.
Dat de  inflatie lager ligt dan eerder heeft vooral te maken met de gedaalde energieprijzen. Zo werd benzine een stuk goedkoper. Voedsel werd nog altijd duurder maar veel minder snel dan eerder in 2022. (VK)
……………………………………………………..
 
Generaalswissel duidt op machtsstrijd.
Met de benoeming van Gerasimov tot bevelhebber grijpt Poetin terug op een vertrouweling, zoals hij vaak doet in tijden van nood.
De Russische generaal Soerovikin had amper drie maanden de tijd om zijn reputatie als allesverwoestende ‘generaal Armageddon” waar te maken, en als bevelhebber van Russische strijdkrachten de Oekraïners alle hoeken van het slagveld te laten zien.
Woensdagavond verving Poetin hem plotseling door een oude bekende: generaal Gerasimov, huidig stafchef van het Russische leger en een van de weinige generaals die betrokken waren bij de voorbereiding van de inval in Oekraïne. Soerovikin werd gedegradeerd tot een van Gerasimovs drie direct ondergeschikten. Het Defensieministerie verklaarde de wisseling uit de ‘noodzaak om de effectiviteit van de militaire operaties in Oekraïne te vergroten’. Een raadselachtige verklaring die de indruk versterkte dat er een machtsstrijd gaande is binnen de legertop. Aan de uitkomsten te zien lijken Poetins loyalisten Sjoigoe en Geraminov daarbij aan het langste eind te trekken. (NRC)
………………………………………………………
 
ChristenUnie-leider Segers vindt het ‘mooi geweest’.
Gert-Jan Segers kondigde vrijdag onverwachts zijn vertrek uit de politiek aan. Zijn opvolger wordt Mirjam Bikker, oud fractievoorzitter van de ChristenUnie in de Eerste Kamer.
‘Het is mooi geweest.’ Met die woorden kondigde ChristenUnie voorman Gert-Jan Segers vrijdag zijn vertrek aan uit de politiek na tien jaar Kamerlidmaatschap waarvan zeven als fractievoorzitter. Dat stokje draagt hij over aan Mirjam Bikker, oud fractievoorzitter van de ChristenUnie in de Eerste Kamer en sinds 2021 Tweede Kamerlid.
Segers’ vertrek komt als een verrassing. De ChristenUnie-leider zwaait af aan het begin van politiek 2023, midden in de ambtsperiode van het vierde kabinet-Rutte dat hij na een slepende formatie in het zadel hielp.
Maar de timing is bewust gekozen, laat Segers weten. Zo krijgt zijn opvolger de tijd om zich te profileren en haar eigen verhaal te vertellen, net zoals toenmalig partijleider Arie Slob hem dat indertijd ook gunde. ‘Leiderschap is altijd tijdelijk; dat houdt een keer op. En daarna moet een nieuwe leider echt de tijd krijgen om dat leiderschap waar te maken. (FD)