Nieuwsoverzicht van ma 1 t/m zo 7 januari 2024

Koopkracht Russen daalt, repressie neemt toe!
In het tweede jaar van de oorlog in Oekraïne groeit de Russische economie harder dan in andere jaren. Maar dat is vooral te danken aan de oorlogsindustrie. De consumentenindustrie lijdt.
In het park VDNCh in het noorden van Moskou is sinds november een tentoonstelling te zien, simpelweg ‘Rusland’ genaamd. Kosten noch moeite zijn gespaard (50 mln) om de bezoekers te tonen tot welke verworvenheden bijna 24 jaar Poetinisme hebben geleid.
Eén ding is opvallend. De ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne die sinds februari 2022 maar voortduurt, blijft vrijwel buiten beschouwing. Er is een probleem met Oekraïne maar dat lossen we wel op is de boodschap. En dus: niets aan de hand mensen. Maar de burger heeft wel degelijk pijn van het bloedbad in het buurland. De economie groeide in 2023 met 5,5%. Dat is veel meer dan eerdere jaren toen er niet meer dan 1% of 2% werd genoteerd. Maar die toename is vooral te danken aan de oorlogsindustrie.  De consumentenindustrie lijdt daaronder want een roebel kan maar één keer worden besteed en buitenlandse investeringen zijn opgedroogd. Daarnaast moet Rusland vanwege de sancties veel goederen importeren, vaak via omwegen en parallelimport. Dat maakt de producten duurder en jaagt de inflatie aan.
Er zijn twee belangrijke risico’s voor de Russen: het verlies van leven en de inflatie. Prijsstijgingen nu nog rond de 10% lopen volgend jaar op tot 15%. De Russen voelen ook de voortgaande repressie aan den lijve. In 2023 kregen 2.000 Russen een boete voor uitspraken tegen het bloedige geweld in Oekraïne op welke manier dan ook. Boetes beginnen met €300,-, ongeveer een derde van het gemiddelde maandsalaris. Er is sprake van doelgerichte strafrechtelijke vervolging op basis van strengere wetten. Die tactieken werken goed om de samenleving te intimideren, mensen zelfcensuur op te leggen en het regime te vrijwaren van de noodzaak tot massale vervolging. (FD)
……………………………………………………
 
2023 was het warmste en natste jaar ooit in Nederland, met veel zonneschijn.
Met een gemiddelde temperatuur van 11,8 graden Celsius was 2023 het warmste jaar in Nederland sinds de start van de metingen van het KNMI in 1901. Ook eerdere warmterecords zijn recentelijk gemeten. Op nummer 2 en 3 staan 2014 en 2020, met 11,7 graden. De ‘normale’ jaartemperatuur, het gemiddelde van 1991 tot 2020, is 10,5 graden, zo blijkt uit het weerjarenoverzicht van de KNMI.
2023 was niet alleen het warmst, ook het natst. Na jaren van droogte was 2023 juist een erg nat jaar - het neerslagtotaal komt uit op circa 1150 millimeter. Normaal is dat minder dan 800 millimeter. Tot juli behoorde dit jaar nog tot de 5 % droogste jaren maar in de maanden daarna zijn de grondwaterreserves vrijwel overal volledig aangevuld.
Natte jaren zijn meestal somber maar dit jaar was dat niet het geval. De zon liet zich juist veel vaker zien dan gemiddeld. De zon scheen 1.910 uur (ruim 5 uur per dag) veel meer dan het langjarig gemiddelde van 1.774 uur. Dat komt vooral door juni, de zonnigste maand ooit. Maar zelfs in de natte maanden oktober en november was de hoeveelheid zonneschijn niet veel minder dan normaal. (VK)
……………………………………………..
 
Tshisekedi wint verkiezingen Congo.
De zittende president is uitgeroepen tot winnaar, volgens de oppositie na stembusfraude.
De verkiezingen zijn met 73% van de stemmen gewonnen door Félix Tshisekedi. Moise Katumbi werd tweede met 18% Nobelprijswinnaar voor de vrede Mukwege kreeg minder dan 1 procent.
De oppositiepartijen noemen de verkiezingen een schijnvertoning en erkennen de uitslag niet. ‘We roepen alle Congolezen op massaal de straat op te gaan om tegen de verkiezingsfraude te demonstreren’, zeiden de oppositiekandidaten in een gezamenlijke verklaring. Het laatste woord is aan het Hooggerechtshof, dat de uitslag moet valideren maar dit hof zit vol aanhangers van Tshisekedi en de oppositie wil daarom geen beroep aantekenen en eist nieuw verkiezingen. (NRC)
…………………………………………………………..
 
Aantal geheel elektrische auto’s blijft groeien.
De registraties van nieuwe, volledig elektrisch aangedreven auto’s is in Nederland in 2023 met ruim 50% gegroeid, naar 110.000 stuks. Daarmee was het afgelopen jaar bijna 1 op de 3 nieuw verkochte personenauto’s volledig elektrisch. In 2022 was die verhouding nog 1 op 4.
De stijging van de nieuwverkoop in 2023 met 19% tot 370.000 stuks is vooral toe te schrijven aan een inhaalslag van de vanwege een onderdelentekort uitgestelde leveringen uit 2022. De nieuwverkoop in 2024 valt naar verwachting, met 360.000, iets lager uit.
Het energieverbruik van elektrische auto’s is door de teruggelopen stroomprijs gunstiger dan die van benzinemodellen. De nieuwprijs ervan is nog wel relatief hoog, maar daalt, doordat meer goedkopere modellen worden verkocht. BYD is inmiddels ’s werelds grootste maker van geheel elektrische auto’s. Het Chinese merk leverde in het vierde kwartaal wereldwijd meer dan een half miljoen stuks, vooral in China. Dat was voor het eerst meer dan Tesla, dat op ruim 484.000 auto’s bleef steken. (FD)
……………………………………………………………
 
Kopstuk Hamas gedood, escalatie met Hezbollah dreigt.
Een van de belangrijkste militaire en politieke leiders van Hamas, Saleh Al-Arouri is gedood bij een explosie in de Libanese hoofdstad Beiroet. Israël is waarschijnlijk verantwoordelijk voor de aanval. Een escalatie met Hezbollah ligt in het verschiet.
Israël heeft nog niet gereageerd. Netanyahu zei begin december de Israëlische geheime dienst Mossad opdracht te hebben gegeven af te rekenen met de top van Hamas, ‘waar deze zich ook bevindt’. Al-Arouri is de belangrijkste Hamas-leider die is omgebracht sinds 7 oktober. Hij stuurde vanuit Libanon de operaties van Hamas aan op de Westelijke Jordaanoever en was een van de oprichters van de militaire tak van Hamas, de Al Qassam-brigades, Als tweede man van het politbureau had hij veel invloed op de politieke koers van Hamas. In de afgelopen maanden sprak hij regelmatig in de media over de militaire strategie van de militante beweging. (VK)
…………………………………………………………………….
 
China voert druk op Taiwan op.
Beijing schafte onlangs de reductie af op de importheffingen op bepaalde petrochemische producten uit Taiwan, die in 2010 onder de regering van de meer China-gezinde president Ma Ying-Jeou tot stand was gekomen. Afgelopen week dreigde Beijing met meer economische sancties. 
De afgelopen weken staken bovendien tientallen Chinese gevechtsvliegtuigen en marine- schepen de denkbeeldige lijn in het midden van de Straat van Taiwan over, die als informele grens geldt. En donderdag waarschuwde de Chinese defensiewoordvoerder WU Quian dat de krijgsmacht ‘zoals altijd alle nodige maatregelen treft om de nationale soevereiniteit en territoriale integriteit’ van China te beschermen. Tegelijkertijd beschuldigde hij Taiwan ervan de militaire dreiging die China zou vormen ‘op te kloppen’ om electorale redenen.
Justitie in Taiwan meldde vrijdag dat het inmiddels tegen 157 mensen een onderzoek is begonnen op verdenking van verkiezingsbeïnvloeding. Dit door op Chinese kosten snoepreisjes naar het vasteland te organiseren voor lokaal invloedrijke Taiwanese bestuurders als dorpshoofden of door verspreiding van nepnieuws op sociale media – soms gegenereerd met kunstmatige intelligentie. (NRC)
…………………………………………………………….
 
CAO-loonstijging is het grootst bij de overheid.
In 2023 stegen de cao-lonen in Nederland met gemiddeld 6,1%, de grootste stijging in ruim 40 jaar (!) meldt het CBS. De sterkste stijging deed zich voor bij de overheid. En dat kwam al vaker voor. In zeven van de afgelopen tien jaren stegen de cao-lonen bij de overheid harder dan in het bedrijfsleven.
De bovengemiddelde stijging van cao-lonen bij de overheid met 7% is dit jaar toe te schrijven aan nieuwe cao’s voor gemeenten, rijk, waterschappen en onderwijs. In 2023 had de overheid ook al de overhand, vooral dankzij akkoorden in het onderwijs. In zeven van de laatste tien jaren stegen de cao-lonen bij de overheid harder dan in het bedrijfsleven. Bij de overheid liggen de contractlonen nu 23,3% hoger vergeleken met die in 2009, terwijl in het bedrijfsleven het totaal van de loongroei op 19% uitkwam.
Van alle door het CBS onderzochte bedrijfstakken gingen de cao-lonen in vervoer en opslag met 8,4% het hardst omhoog in 2023. In onder meer horeca, bouw en vastgoedhandel bleef de loongroei het afgelopen jaar achter bij het landelijk gemiddelde. (FD)
……………………………………………………………….
 
Nederlandse bevolkingsgroei iets afgeremd in 2023, grens 18 miljoen inwoners in zicht.
Nederland telt nu 17,95 miljoen inwoners, 140 duizend meer dan een jaar geleden. De grens van 18 miljoen wordt dit jaar zeer waarschijnlijk gepasseerd.
In 2022 groeide de bevolking nog met 220 duizend. De langzamere groei komt vooral door de daling van het migratiesaldo, het aantal nieuwkomers minus het aantal vertrekkers, dat van 221 duizend daalde naar 144 duizend. De daling komt grotendeels doordat er 65 duizend minder Oekraïners naar Nederland vluchtten, maar ook uit andere werelddelen kwamen minder mensen naar Nederland. De natuurlijke aanwas was voor het tweede jaar op rij negatief, doordat er afgelopen jaar 4 duizend mensen meer overleden dan dat er mensen geboren werden. Het geboortecijfer dat al sinds 2010 daalt nam met 3 duizend af naar 165 duizend. Met evenveel doden als in 2022 was ook de sterfte relatief hoog. (VK)
…………………………………………………………………
 
Aantal gewonden door vuurwerk vrijwel gelijk, wel zwaarder letsel.
Plastisch chirurgen hebben rond de jaarwisseling 54 mensen behandeld die zwaargewond zijn geraakt door vuurwerk. Dat zijn iets meer mensen dan een jaar geleden. De Nederlandse Vereniging voor Plastisch Chirurgen (NVPC) laat weten dat er vooral meer jonge slachtoffers zijn gevallen dan vorige jaren, en dat het letsel ook ernstiger is. Het gaat om onder meer botbreuken, gezichtsletsel, brandwonden en amputaties. Eerder was al bekend dat 2 mannen rond de jaarwisseling door vuurwerk om het leven kwamen.
De NVPC laat ook weten dat 2 op de 3 zwaargewonden jonger zijn dan 18 jaar en dat 12 jonge jongens een groot deel van hun hand kwijt zijn geraakt door een Cobra 6, zwaar illegaal knalvuurwerk. Vaak staken de slachtoffers dit vuurwerk zelf af.
Rond de vorige jaarwisseling raakten 52 mensen zwaargewond door vuurwerk. In 2029 ging het om 50 mensen. Meer dan een half miljoen volwassenen die vuurwerk afstaken of buiten naar vuurwerk keken liepen vervolgens een vorm van gehoorschade op. (NRC)
…………………………………………………………
 
Defensieminister Yoav Gallant: Israel blijft na oorlog veiligheid Gaza controleren.
Volgens hem zal het dagelijks bestuur in handen van de Palestijnen zijn en zullen er geen Israëlische kolonisten terugkeren. De inwoners van Gaza zijn Palestijns.
Daarom moeten Palestijnse instanties de leiding krijgen, onder de voorwaarde dat er geen vijandige acties of bedreigingen zijn tegen de staat Israël, aldus de minister.
Welke instanties is niet duidelijk. Gallant doelt in elk geval niet op Hamas. Het Israëlische leger zal volgens hem doorgaan met ‘de ontmanteling van de bestuurlijke en militaire capaciteit van Hamas. Hij stelt ook dat het leger een gerichtere aanpak moet hanteren in het noorden van de Gazastrook, met lucht- en grondaanvallen. Volgens hem moet het Israëlische leger in het zuiden ‘zo lang als noodzakelijk’ Hamas-leiders opsporen en gijzelaars bevrijden. De minister pleit ervoor dat meerdere naties het voortouw nemen in het herstel van Gaza, dat grotendeels verwoest is door de bombardementen. Ook benadrukt hij de noodzaak van een nog te bepalen rol voor Egypte, het buurland van Gaza. (FD)
………………………………………………..
 
Inflatiecijfer daalt opnieuw.
De inflatie in Nederland lijkt langzaamaan af te nemen: in december 2023 stegen de prijzen gemiddeld met 1,2% ten opzichte van de laatste maand van 2022, meldt het CBS. In november bedroeg de inflatie nog 1,6%. Voor geheel 2023 komt de inflatie uit op 3,8%. In 2022 ging het nog om zo’n 10%, het hoogste percentage in 50 jaar (!). Toch zijn de 2 jaren niet volledig te vergelijken, omdat het CBS vorig jaar is overgestapt op een nieuwe rekenmethode. Voorheen rekende het CBS met de prijs van nieuwe energiecontracten, die hoger kan zijn dan de prijs van de feitelijke lopende energiecontracten. Het CBS rekent daarom nu met de lopende contracten en dit maakt inflatiecijfers van voor juni 2023 overtrokken hoog. Het meest recente inflatiecijfer is lager dan het gemiddelde van de eurozone, waar de prijzen in december gemiddeld stegen. (NRC)