Nieuwsoverzicht van ma 18 t/m zo 24 december 2023

Gemeenten met asielopvang zijn door de Tweede Kamer in de steek gelaten.
+ Beoogde coalitiepartijen parkeren spreidingswet
+ Commissaris van de Koning in Groningen Paas: ‘Dit is onnavolgbaar’
+ Hij vraagt Eerste Kamer toch de wet aan te nemen.
Paas kon het niet geloven. ‘Ik was verbijsterd door wat ik zag’. De VVD kwam met een motie die opriep een door diezelfde partij gemaakte spreidingswet uit te stellen. Paas vond het politiek gezien onnavolgbaar. En hij vond het vreemd dat de Tweede Kamer zich met de Eerste Kamer bemoeide met een oproep het wetsvoorstel niet te behandelen.
Maar waarvan Paas naar eigen zeggen het meest schrok, was de betekenis van het politieke schouwspel op zijn scherm. ‘Gemeentebesturen die asielzoekers opvangen en dat niet meer aan kunnen, worden koud aan hun lot overgelaten.’ Paas bestuurt de provincie waar de grootste opvanglocatie staat: Ter Apel in Westerwolde. Door te weinig opvangplekken elders in het land en de beperkte capaciteit kunnen asielzoekers niet snel genoeg doorstromen en loopt het systeem vast. Het Rijk beloofde dat de grens van 2000 bezoekers niet zou worden overschreden maar op dit moment verblijven 2500 mensen in Ter Apel. Andere gemeenten springen bij maar het is niet genoeg. Groningse bestuurders voelen zich verscheurd tussen mensen fatsoenlijk helpen maar niet de lasten kunnen dragen.
De spreidingswet geeft het Rijk de bevoegdheid gemeenten te dwingen asielzoekers op te nemen. Nu kan een staatsecretaris niets doen als gemeenten weigeren. Zo liep ook het voornemen voor het openen van een tweede aanmeldcentrum tot nu toe stuk op lokale weerstand. De spreidingswet is een logistieke kwestie, meer niet, zegt Paas. De lasten verdelen onder gemeenten heeft niets te maken met de overtuiging dat er minder mensen zouden moeten komen. Maar dat is wel hoe de partijen die na de verkiezingen een coalitie willen vormen het doen voorkomen. Tweede Kamerleden zouden slim genoeg moeten zijn om te begrijpen dat de koppelingen tussen die twee zaken niet klopt. 
Paas: ‘Gemeenten, provincies, het veiligheidsberaad en de commissarissen van de Koning hebben de Eerste Kamer nu een brief gestuurd met een eendrachtige boodschap: neem de wet aan.’ (FD)
………………………………………………………………
 
Overheid verdient het meest aan boetes voor negeren rood licht en bellen achter stuur.
Van de bijna 8 miljoen verkeersboetes verdient de overheid het meest aan door rood rijden en bellen achter het stuur. Deze boetes worden vaak uitgedeeld, zijn hoog én worden vaak betaald. Dit blijkt uit de gegevens van 28 miljoen boetes, uitgedeeld van begin 2020 tot half 2023. Vorige week bleek uit een analyse van De Volkskrant dat bijna een vijfde van het bedrag dat de overheid jaarlijks vordert voor boetes bestaat uit aanmaningskosten. 
In de top-10 meest uitgedeelde boetes staan 8 straffen voor kleine snelheidsovertredingen, plus doorrijden bij een rood stoplicht en ‘handheld’ bellen. Deze boetes werden respectievelijk 788 duizend en 614 duizend keer uitgedeeld. Voor 4 kilometer per uur te hard rijden in de bebouwde kom werden 1,7 miljoen paarse enveloppen verstuurd. Opvallend zijn ook de hoge plaatsen op de lijst voor bezit van een onverzekerde auto of motor (3) en bromfiets (vier). Ongeveer de helft van de gevorderde bedragen voor deze overtredingen bestaat uit aanmaningskosten. Bijna 60% van de gevorderde bedragen voor onverzekerde voertuigen waarvan de initiële boete in 2023 tussen de 370 en 400 euro bedraagt, wordt niet betaald. Ook van veel andere dure boetes blijft een hoog percentage openstaan, maar door rood rijden en bellen achter het stuur vormen hierop een uitzondering. (VK)
…………………………………………………
 
Drone-aanvallen Houthi’s treffen cruciale schakel in wereldhandel.
Rederijen mijden Rode Zee na de aanvallen van Jemenitische Houthi’s op containerschepen uit solidariteit met de Palestijnen.
De verwoestende oorlog in de Gazastrook tussen Israël en Hamas dreigt nu ook de wereldhandel te verstoren. Na ten minste tien aanvallen door de Jemenitische Houthi’s op voorbijvarende schepen in een tijdsbestek van 2 maanden hebben enkele van de grootste containerbedrijven ter wereld de afgelopen dagen laten weten de route via de Rode Zee en het Suezkanaal tot nader order te mijden.
Dit betekent dat hun schepen mogelijk duizenden kilometers extra moeten varen, via Kaap de Goede Hoop, in de punt van Zuid-Afrika. Zo’n 30% van de internationale containervaart en veel tankerverkeer loopt doorgaans via het Suezkanaal en de Rode Zee. De crisis in de regio komt op een kritiek moment, omdat ook het Panamakanaal wegens watertekorten als gevolg van droogte minder verkeer aan kan dan gewoonlijk. De VS proberen een zo ‘breed mogelijke’ internationale macht op touw te zetten die de onbelemmerde doorgang van de scheepvaart moet garanderen. De Franse minister van Buitenlandse Zaken Catherine Colonna verklaarde dat de daden van de Houthi’s ‘niet zonder antwoord’ kunnen blijven. De twee belangrijkste staten langs de Rode Zee, Saoedi-Arabië en Egypte hebben echter hun eigen redenen om zich niet te snel bij een vloot onder Amerikaanse leiding aan te sluiten.
Saoedi-Arabië mikt op een vredesakkoord met de Houthi’s nu blijkt dat zij de geldverslindende oorlog in Jemen niet lijkt te kunnen winnen en wil de onderhandelingen niet onder druk zetten. Er komt nog bij dat Saoedi-Arabië dit voorjaar weer diplomatieke betrekkingen aanknoopte met Iran, de voornaamste bondgenoot van de Houthi’s.
De Egyptische president Sisi juicht weliswaar, in stilte, Israëls afrekening met Hamas toe maar hij weet dat Hamas en de Palestijnen op veel sympathie kunnen rekenen bij veel Egyptenaren. Daarom schaart hij zich liever niet openlijk achter zo’n alliantie tegen de Houthi’s. (NRC)
………………………………………………………………..
 
In Singapore is autorijden alleen mogelijk voor de rijken.
Autorijden is voor de gewone sterveling bijna niet weggelegd in Singapore. Wie een auto wil besturen, was afgelopen oktober tot zo’n €100.000 kwijt voor een vergunning. En dan moet ook de auto nog worden betaald.
‘We zijn aan dit systeem gewend, het kleine Singapore wil nu eenmaal niet te veel auto’s op de weg hebben’, aldus de Singaporees Andy Yap. Wie in Singapore een auto wil bezitten moet eerst meedoen aan een veiling voor een ‘certificate of entitlement’. De prijs van het duurste certificaat, dat voor voertuigen met de meeste paardenkracht geldt, bereikte afgelopen oktober een record: 150.000 Singaporese dollar (omgerekend €98.975) voor een vergunning die tien jaar meegaat.
Tijdens het hoogtepunt van de pandemie, in 2020, kostten de certificaten zo rond de 30.000 Singaporese dollar, ofwel €20.653 euro. Nu alle beperkingen zijn losgelaten zijn ook weer meer Singaporezen auto gaan rijden, met een flinke prijsstijging als gevolg. In Singapore mogen maximaal 950.000 voertuigen zich op de wegen bevinden volgens een systeem dat werd ingevoerd in 1990. De flink toegenomen kosten voor een licentie zorgen nu voor een discussie over de vraag of het nog wel een eerlijk systeem is. Het quotum is daarom voor 3 maanden vergroot, waarmee de prijs voor de duurste categorie bij de veiling van november naar ongeveer €75.000 zakte. Maar zonder die beperkingen zou er een continue verkeersopstopping zijn in de stadstaat die zo’n 6 miljoen inwoners telt en 734 vierkante kilometer groot is. Singapore past zo’n 58 keer in Nederland en is de duurste stad ter wereld om auto te rijden. Inclusief certificaat, registratiekosten en belasting kost de aanschaf van bijvoorbeeld een hybride Toyota Camry zo’n €170.000 in Singapore concludeerde de Zwitserse zakenbank Julius Baer. (FD)
………………………………………………………….
 
Bus komt zo, maar in Twente even niet.
Bussen rijden een wel zeer onregelmatige dienstregeling sinds streekvervoerder Arriva de dienstregeling in Twente vorige week overnam. Vooral een tekort aan elektrische bussen slaat een gat in de punctualiteit. ‘De start had niet slechter gekund.’
Sinds vorige week zondag heeft Arriva het streekvervoer in Twente in handen, na tien jaar Keolis. Arriva gebruikt op de lijn Zutphen-Hengelo-Oldenzaal elektrische bussen, waar Keolis met diesels reed. Sindsdien is de dienstregeling een rommeltje onder meer omdat nieuwkomer Arriva met een tekort aan materieel kampt. Zo zijn er van de 104 bestelde elektrische bussen nog maar 65 geleverd. Een student uit Neede vertelt dat hij er soms 2,5 uur over deed om vanuit Enschede thuis te komen. Ook andere passagiers vertellen hoe ze tevergeefs stonden te wachten op een bus die maar niet kwam.
Arriva erkent dat de ‘grootschalige opstart’ met elektrische bussen tot problemen heeft geleid en dat het bedrijf ‘keihard werkt’ aan een oplossing. In januari moeten alle bussen weer volgens het boekje rijden. Buschauffeur en lokaal afdelingsvoorzitter van FNV Peters twijfelt of dat gaat lukken. ‘We hebben nog geen spoor van een extra bus gezien.’
Het had geen slechtere start kunnen zijn. Afgelopen woensdag liep er een medewerker huilend de bus uit en zaten er twee overstuur op kantoor. ‘We zien veel defecten met de laadinfrastructuur. Bussen laden niet goed op, of laten zien dat de accu 80% vol zit, terwijl ze een uur later stilstaan langs de weg. De bussen communiceren bovendien niet goed met stoplichten waardoor die niet meteen op groen springen als er een bus aankomt. De nieuwe bussen trekken ook erg traag op’, zegt Peters.
Bovendien zijn de marges in het schema van Arriva veel te krap. Chauffeurs hebben op een rit van 8 uur twee keer een kwartier pauze, maar doordat ze ook hun bus moeten parkeren blijft er volgens FNV-bestuurder Van der Gaag veel te weinig pauzetijd over. Nu moet de bus volledig stoppen.
……………………………………………………………….
 
Omstreden zege bevestigt sleutelrol Vucic.
De Servische president Aleksander Vucic ziet de verkiezingsoverwinning van zijn partij als steun voor zijn populistische koers.
Oppositiepartijen in Servië voeren actie tegen vermeende misstanden bij de verkiezingen.
Kiezers zijn volgens de oppositie geïntimideerd en omgekocht en zouden veel ongeldige stemmen zijn uitgebracht. Men eist nieuwe verkiezingen in Belgrado. De oppositie hoopte op een zege in Belgrado waar een kwart van de bevolking woont en meer kiezers voor EU-toetreding zijn dan elders in het land. Met 47% van de stemmen is regeringspartij SNS van Vucic de grote winnaar van de vervroegde parlementaire en lokale verkiezingen. De oppositiecoalitie Servië tegen Geweld, voorstander van een pro-Europese koers, blijft vooralsnog steken op 23%. Zeker is dat SNS de huidige ruime meerderheid in het parlement behoudt. Met Vucic aan het roer blijft Servië sneren naar de EU en flirten met Poetin.
Er werden diverse misstanden gemeld. Bussen brachten bijvoorbeeld duizenden etnische Serviërs uit Bosnië en Herzegovina naar de Stark Arena, een sportcomplex in Belgrado om daar hun stem uit te brengen Als niet inwoners van Belgrado mochten zij niet meedoen met de verkiezingen voor het gemeentebestuur. Volgens Servië tegen Geweld zijn er in aanloop van de verkiezingen veertigduizend valse identiteitskaarten verstrekt aan niet inwoners van de hoofdstad. (NRC)
……………………………………………………
 
Garantiestelsel dekt 97% van alle rekeninghouders.
Geld op een spaarrekening is onder het depositogarantiestelsel tot een bedrag van €100.000 beschermd tegen het omvallen van de bank. Hoewel het spaargeld blijft groeien, valt nog altijd 97% van alle Nederlandse rekeninghouders hieronder. Dat is meer dan het Europees gemiddelde. Bedrijven hebben veelal grotere bedragen op hun bankrekeningen staan dan huishoudens. Daarom vallen minder bedrijfsrekeningen onder het garantiestelsel. In Nederland is zo’n 80% van alle zakelijke rekeninghouders gedekt. Lager dan het Europees gemiddelde van 87%. Het depositogarantiestelsel, dat klanttegoeden dekt tot €100.000 wordt belangrijker, aangezien banktegoeden van Nederlandse huishoudens al jaren groeien. Eind september hadden huishoudens gezamenlijk € 565 mrd staan op Nederlandse spaar- en bankrekeningen. Veel buitenlandse banken bieden momenteel hogere rentetarieven aan dan Nederlandse banken. Dat kan Nederlanders verleiden hun spaargeld daar te stallen. Dat is net zo goed beschermd. Nog geen 2% van het spaargeld staat echter in het buitenland. (FD)
……………………………………………………………….
 
Zeewater ontzilten om drinkwater te maken is populair ondanks milieugevaren.
Wereldwijd is de capaciteit voor ontzilting ruim verdrievoudigd in de afgelopen 20 jaar. Ruim de helft van de mondiale capaciteit bevindt zich in het Midden-Oosten, een regio die wordt geteisterd door droogte…
Het overgrote deel van de wereldwijde watervoorraad - 97,5% - bestaat uit zout water. Ontzilting is een gewilde oplossing voor landen waar zoet water schaars is. Marokko maakte bijvoorbeeld bekend dat het 2 installaties gaat bouwen met geld van investeerders uit de Emiraten. Ook krijgt Jordanië 100 miljoen euro van de Europese Investeringsbank voor een installatie in de Golf van Akaba waarmee de watertekorten van de hoofdstad moeten worden opgelost. Door ontzilting worden nu meer dan 300 miljoen mensen van schoon drinkwater voorzien. De milieugevolgen zijn dat er veel fossiele energie wordt gebruikt en het restproduct is pekel dat geloosd wordt in de zee. Elke liter water produceert 1,5 liter pekel. Dit levert dagelijks zo’n 142 miljoen kubieke meter pekel voor 100 miljoen kubieke meter ontzilt water. (VK)
……………………………………………………………….
 
Nederland dreigt ‘krakend tot stilstand‘ te komen.
Het lukt de overheid niet de ambities rond woningbouw, natuur en energie waar te maken, zegt een onafhankelijke adviesraad.
De overheid heeft grote plannen maar de uitvoering loopt achter of komt niet van de grond. Die waarschuwing staat in het advies ‘De uitvoering aan zet’. ‘Het is een noodkreet, achter de beschaafde taal van een analyse’, zegt Jeanet van Antwerpen, lid van de Raad voor leefomgeving en infrastructuur. Een van de oorzaken is de kloof tussen beleid en uitvoering. ‘Neem elkaar serieus, betrek alle partijen vóórdat je beleid gaat maken. Als doelen niet of niet op tijd worden gehaald gaat dat knagen bij burgers’, zegt Van Antwerpen. Tot 2030 wil het kabinet bijvoorbeeld honderdduizend woningen per jaar bouwen, maar het aantal bouwvergunningen blijft ver achter en zal volgend jaar verder krimpen. In 2027 moet de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater zijn verbeterd en er moet 80.000 hectare natuur bij zijn gekomen. Ook dat gaat Nederland in dit tempo nooit halen.
Oorzaak zijn vrijwel altijd 5 belemmeringen: steeds complexer beleid, schroom om besluiten te nemen, gebrekkige organisatie, ongelijke kosten en baten van projecten en een tekort aan goed opgeleide mensen. Ook maakt de huidige afrekencultuur bestuurders bang om fouten te maken, alles wordt onderzocht en gereguleerd en dat leidt weer tot vertraging. (NRC)
…………………………………………
 
Armoede gaat naar laagste niveau in bijna een halve eeuw.
In Nederland maakt 4,4% van de huishoudens kans op armoede, het laagste niveau sinds het CBS in 1977 begon met het meten inkomens. De daling van de armoede in 2022 komt vooral door de energietoeslag en andere overheidsmaatregelen. Daardoor stonden vrijwel alle risicogroepen er in 2022 financieel beter voor dan een jaar eerder! 
Huishoudens die voor hun inkomsten afhankelijk zijn van sociale voorzieningen, zoals ontvangers van een bijstands- of Wajonguitkering, hebben veruit de grootste kans in armoede te belanden. Onder pensioenhuishoudens is de armoede beperkt. Europees gezien is de armoede in Nederland laag. De EU-definitie kijkt ruimer en richt zich op de groep met ernstige financiële of sociale beperkingen of waar de werkintensiteit laag is. De laatste 3 jaar daalde de armoede het meest in Oost-Europese landen. (FD) 
……………………………………………………….
 
Stroomnetten zijn vol, in driekwart van het land geen capaciteit voor nieuwe contracten.
In delen van Den Haag, Groningen en heel Overijssel is onlangs de maximale capaciteit van het stroomnet bereikt. Dit betekent niet dat er in deze gebieden per direct helemaal geen extra stroom meer beschikbaar is. Op 47% van de postcodes wordt de capaciteit maximaal benut, waardoor ondernemers bijvoorbeeld moeten wachten met de aanleg van een elektrisch wagenpark totdat het netwerk is uitgebreid. Dit duurt vaak lang: in Den Haag zijn de werkzaamheden pas in 2033 afgerond.
Volgens netbeheerders Enexis, Stedin en Tennet is de uitbreiding in veel gevallen ook niet afdoende. Grootverbruikers zouden ook beter moeten afstemmen op welke momenten ze veel stroom gebruiken. De beheerders gaan daarover met bedrijven in gesprek. De oorzaak van de verstopping zou liggen in de toegenomen vraag naar stroom door de energietransitie. De laatste decennia is het stroomverbruik vrijwel gelijk gebleven maar netbeheerders gaan ervan uit dat dit in 2030 al met 20% zal zijn gestegen (VK)
……………………………………………………..
 
Meer werk, niet meer geld: dokters zijn ‘t beu!
Huisartsen eisen reële vergoedingen voor de huisartsenzorg. Naar schatting legden honderden huisartsen donderdag tussen 11 en 12 uur hun werk neer om de zitting te volgen die de actiegroep ‘Bevlogen Huisartsen’ aanspande tegen de Nederlandse Zorgautoriteit. De eis: reële vergoedingen voor de huisartsenzorg. Waarom deze zaak? 
De Nederlandse zorgautoriteit stelt de tarieven vast voor de huisartsenzorg. De tarieven voor dit jaar en komend jaar zijn gebaseerd op onderzoek dat 8 jaar geleden plaatsvond, in 2015. Ze zijn sindsdien alleen geïndexeerd. Daar komt de actiegroep tegen in verweer.
De huisartsenpraktijk is namelijk zodanig veranderd en de huisvestingskosten zijn zo sterk gestegen dat de tarieven niet meer toereikend zijn. Op dit moment voert de NZa een nieuw kostenonderzoek uit, vanaf januari 2025 zijn er nieuwe tarieven. De partijen willen daar niet op wachten. Zij eisen dat vergoedingen tussentijds omhooggaan. Daar is geen uitgebreid kostenonderzoek voor nodig vinden zij.
Huisartsen hebben er veel taken bij gekregen. Taken die door ziekenhuizen werden gedaan als zorg voor diabetes, hart- en vaatziekten en chronisch zieken. Ook vastgelopen geestelijke gezondheidszorg en patiënten met ingewikkelde psychische problemen liggen nu bij de huisarts. Huisartsen hebben ook meer personeel in dienst zonder dat de huisvesting is meegegroeid. Huisartsen eten hun boterhammen soms noodgedwongen bij de opgeslagen urinemonsters. Al die factoren vragen om een hogere vergoeding, aldus de huisartsen. (NRC)
……………………………………………………………….
 
Zeurcolumn.
Een week voor oudejaarsavond durf ik de conclusie wel aan: 2023 was een slecht jaar voor economen. Ze werden compleet genegeerd! Neem de verkiezingen. Drie partijen weigerden hun programma te laten doorrekenen door het CPB en namen zelfs niet de moeite uit te leggen hoe ze al hun plannen gingen betalen. De kiezer beloonde die financiële ongeletterdheid met een klinkende overwinning.
Het kabinet verhoogde het minimumloon (begrijpelijk en betaalbaar) maar het parlement eiste dat de AOW mee zou stijgen (onbegrijpelijk en onbetaalbaar).
Economen stelden dat de armoede onder ouderen juist gering is en hogere AOW zowel de rijksbegroting als de solidariteit tussen generaties uit balans zou gooien. Niemand luisterde!
Vrijhandel was uit in 2023, protectionisme in. Wie ‘vestigingsklimaat’ zei werd weggehoond.
Netjes beprijzen van milieuschade werd geframed als bedreiging van de bestaanszekerheid. Investering in de verdiencapaciteit van Nederland (Groeifonds) ruilde men nonchalant in voor lagere benzineaccijns. Ja, dit is een zeurcolumn van zo’n miskende econoom. Ik vrees dat ik er volgend jaar weer een kan schrijven. (Mathijs Bouman in het FD).
………………………………………………………………..
 
Migrantencheck aan de grens, in Duitsland werkt het.
Na 7 jaar onderhandelen besloot de EU woensdag tot nieuwe migratieregels. Aan de buitengrenzen van de EU moet al worden bekeken welke migranten kans hebben op een verblijfsvergunning. Duitsland begon hier in oktober al mee. 
Grenscontroles zijn terug van weggeweest in Europa. Op de politieke agenda in de Tweede Kamer, bij Brussels topoverleg en in concrete vorm bij de Pools Duitse grens ter hoogte van Klein Bademeusel. Sinds 16 oktober voert de Duitse politie er permanent grenscontroles uit. Hier en langs de rest van de grens met Polen, Tsjechië en Zwitserland. Medio december besloot de regering tot 3 maanden verlenging. In 2023 ontving Duitsland tot en met november 325.801 asielaanvragen, 60% meer dan in 2022.
Maar niet aan deze grensovergang. Sterker nog: er komt inmiddels nauwelijks niemand meer aan. In de 30 dagen voorafgaand aan de nieuwe grenscontroles telde de politie in heel Duitsland dagelijks 700 illegale binnenkomsten. Sinds de controles zijn dat er 300, een afname van 57%. Wat betreft asielzoekers: de deelstaat Brandenburg aan de Poolse grens, registreerde bijna driekwart minder nieuwe vluchtelingen. In het nabije Berlijn is dat 47%. Wel verwerkte Duitsland in november 11% meer asielaanvragen dan in oktober, maar er zit vertraging tussen aankomst en registratie. ‘De aantallen zijn heel sterk teruggelopen’, aldus een woordvoerder van het Brandenburgs bestuur. (VK)