Nieuwsoverzicht van ma 13 oktober 2025 t/m zo 19 oktober 2025
Oorlog en vrede als business case.
De timing van het bestand tussen Israël en Hamas verraadt de realityster in Trump. En de deal laat zien dat via zijn particuliere zakenimperium het meest valt te bereiken.
Trump mag dan graag pochen een dealmaker en vredesstichter te zijn, het akkoord dat hij deze week wist te sluiten bevestigt bovenal zijn talent als reality-tv-ster. De timing van de overeenkomst onmiddellijk na de 2e verjaardag van de terreurdaad van Hamas, de gijzeling van Israëliërs en het begin van Israëls genocidale vergelding – én een dag voor de uitreiking van de door Trump zo begeerde Nobelprijs voor de Vrede, lijkt niet toevallig. Beeldvorming is alles voor deze president.
Gazanen krijgen voedsel en andere hulp en kunnen terug naar wat er over is van hun huizen. Het altijd door de Amerikanen gesteunde Israëlische leger stopt de verdere vernietiging – voorlopig.
Er was zichtbare druk van Trump op Netanyahu. De premier werd op bezoek in het Witte Huis vastgelegd terwijl hij Qatar telefonisch excuses aanbood voor een bombardement. Trump heeft duidelijk gemaakt wie de baas is. In het Midden-Oosten en de VS heerst grote opgetogenheid over de deal. Zowel Republikeinen als Democraten prijzen Trump erom. Zijn dwang richting Israël en zijn goede relaties met Arabische leiders zijn doorslaggevend geweest. De vraag is of het akkoord slechts tijdelijke verlichting biedt of werkelijk ‘sterke, duurzame en eeuwige vrede’ (dixit Trump) tot stand brengt.
Republikeinen twijfelen aan de betrouwbaarheid van Hamas. Democraten zijn sceptisch over de Israëlische toezeggingen en Trumps concentratiespanne. Maar beide zijden zijn voorlopig opgelucht: dichter bij een oplossing is het conflict afgelopen 2 jaar niet geweest. Een oplossing die niet alleen het Midden-Oosten in rustiger vaarwater moet brengen, maar ook hun licht ontvlambare achterbannen moet sussen. Trump is gelukt wat zijn voorganger Biden niet voor elkaar kreeg ondanks al diens buitenlandse ervaring en waarschijnlijk nooit voor elkaar had kunnen krijgen.
Als Democratische presidenten iets proberen te bewerkstelligen dat niet puur in Israëls belang is wacht hen collectieve veroordeling van de Republikeinen. Andersom is dat net zo. Als Netanyahu bij Trump uit de gratie valt kan hij niet terugvallen op andere politieke steun in de VS. Hij heeft Trump nodig om zijn volgende verkiezingen te winnen. Trump gaf overigens ook toe dat Israël en Hamas deze in ‘de eerste fase’ nog gemakkelijk kunnen torpederen.
De vraag is of Trump, die een notoir korte aandachtspanne heeft zal optreden als een van beide partijen het staakt-het-vuren breekt. Rond zijn aantreden in januari werd al een voorlopig akkoord over Gaza gesloten. Trump gaf geen krimp toen dat door Israël verbroken werd. Hij hervond deze zomer zijn interesse in Gaza na de luchtaanval op de Hamas-kopstukken in Qatar, een belangrijke Amerikaanse bondgenoot en de familie Trump bouwde er de afgelopen jaren ook grote zakelijke belangen op. De Qatarese woede werd dankzij deze zakelijke relatie extra serieus genomen in het Witte Huis. Trump geep dit incident aan om Netanyahu tot onderhandelen te dwingen.
De les van Qatar: de kortste weg naar Trumps buitenlandhart loopt via zijn zakenimperium. (NRC)
……………………………………………………….
Alleen partijen met politieke gevoel van banaan zullen nog met Wilders in zee gaan.
De diepe val van het CDA in 2012. De ondergang van NSC dit jaar. De neerwaartse spiraal waartegen VVD en BBB deze campagne moeten vechten. Telkens blijkt dat partijen die kiezen voor samenwerking met Wilders een torenhoge electorale prijs betalen. Ook is duidelijk welke kiezers hechten aan stabiel bestuur, en welke niet. Het verklaart waarom vooral de VVD op een dwaalspoor is beland.
Nederland veranderde in 2023 van een centrum rechts land in een rechts land. De rechtse dominantie zorgt ervoor dat migratie voor de meeste kiezers opnieuw het voornaamste thema is. Wonen staat op twee, aldus Ipsos.
Het leidt er niet toe dat het beleidsdebat over migratie inhoudelijker wordt. De verkiezing van de nieuwe 1eKamervoorzitter trok meer aandacht dan de boeiende deskundigenbijeenkomst over asielbeleid. Het ging ook over het besluit van de 2e Kamer om illegaal verblijf op voorstel van de PVV strafbaar te stellen. De uitvoeringsinstanties kregen het woord: De politie benadrukte dat dat ze grote zorgen heeft over de uitvoering. De VNG wees op de personeelstekorten bij allerlei instanties zodat de maatregel juridisch wel bestaat maar niet handhaafbaar is. Eerder toonden de Raad voor de Rechtspraak en de Dienst Terugkeer en Vertrek scepsis! Bottomline: populair plan, slecht idee!
Het verlangen naar minder migratie is zo groot dat het evenwicht verdwijnt. Het gevolg is dat de campagne vooral draait om slogans (asielstop) en dit soort elementaire kritiek onbesproken blijft. Na de toeslagenaffaire bestaat het gevaar dat de politiek opnieuw onuitvoerbare maatregelen treft die niets oplossen.
In de toelichting van Ipsos vond ik nog een boeiend feitje: Welke 3 partijen weten zelfs niet de helft van hun kiezers uit 2023 vast te houden? Dat zijn, inderdaad, de drie die in 2023 in zee gingen met de PVV.
De NSC werd na 11 maanden, nadat Wilders het kabinet had laten vallen, door hem weggezet als de Nationale Sabotage Club. Dansen op een lijk: daar is Wilders goed in.
Het CDA, in de jaren nul altijd goed voor een kwart van de stemmen zakte in 2012 na 2 jaar samenwerking met de PVV, terug naar 8,5%. De VVD, ook altijd goed voor een kwart van de stemmen staat nu op een slordige 8 a 10%. En BBB in 2023 nog de grootste bij de statenverkiezingen valt terug naar 2 à 3%. Het zegt veel over de relatieve betekenis van Wilders als virtuele koploper. Alleen partijen met het politieke gevoel van een banaan zullen nog met hem in zee gaan.
Intussen verspreiden VVD en BBB een geur van verval. De BBB wil het politieke gehalte van de Raad van State verkleinen door, inderdaad, meer zeggenschap over benoemingen te geven. Je hoopt dat de BBB dit zelf wel begrijpt.
Van de Plas suggereerde een grote rol van D66 in de afdeling Advisering van de Raad van State. In haar verkiezingsprogramma heeft ze het over de afdeling Bestuursrecht…
Voorts bleek ze niet te weten dat van de 17 staatsraden er slecht 2 D66’ers zijn. Bontenbal noemde haar uitspraken ondermijnend voor de democratie. Tom de Bruyne zei: Ze speelt de Wilders van de Aldi.
De BBB verrechtst, ze klaagt nu over de islamisering maar het percentage moslims steeg volgen het CBS de laatste 20 jaar overigens amper: van 5,7% in 2000 naar 6% in 2023!
Het verslag in NRC van de verkiezing van de nieuwe Senaatsvoorzitter wees uit dat bij de BBB vrijwel elk politiek vakmanschap ontbreekt. De fractie kon eerst geen gezamenlijke kandidaat aanwijzen. En toen de partij dan toch fractievoorzitter Ilona Lagas aanwees bleek zij onder niet BBB’ers geen schijn van kans op het voorzitterschap te maken.
Anonieme VVD’ers zijn somber over de verkiezingen. Het zou me niet verbazen als we op 10 zetels uitkomen, zegt een oud-burgermeester. Oud-spindokter Kruithof noemt het logisch dat er al wordt nagedacht over een opvolger van Yesilgöz die zichzelf geen populist noemt. Ter verhoging van de feestvreugde verliet senator Van de Sanen met kritiek de rechts-populistische koers de VVD. We zijn ons liberale kompas kwijtgeraakt. En nu gunnen VVD en BBB ook elkaar het licht in de ogen niet meer. Men heeft onenigheid over het BBB plan over stikstofruimte. Volgens de werkgeverslobby een onverantwoord risico omdat opnieuw een gerechtelijk ingrijpen dreigt. De VVD heeft zich in de verkeerde politiek omgeving gemanoeuvreerd. Uit de Ipsos data blijkt dat de aanhang van Ja21, PVV en BBB ook behoort bij de kiezers die weinig waarde hechten aan ‘stabiel bestuur. Bij de aanhang van 5 partijen speelt dit wel een grote rol D66, CDA, CU GL/PvdA en inderdaad VVD. Yesilgöz benadrukt niet voor niets dat ze een stabiel kabinet wil. Alleen haar voorkeur voor een centrumrechtse coalitie zonder GL/PvdA vereist opnieuw samenwerking met partijen als BBB en Ja21 en daar klopt het verhaal niet meer. Het zou leiden tot meer populaire maar niet uitvoerbare wetgeving! Dit is het dwaalspoor waarop de VVD is beland. (NRC)
……………………………………………………….
Hamas mobiliseert troepen in strijd tegen ‘collaborateurs’.
Hamas neemt de controle over delen van Gaza waaruit Israël is vertrokken en vecht het conflicten met rivaliserende groepen uit, meldt de BBC. Hamas zegt zich te blijven verzetten tegen door Israël gesteunde troepen.
Hamas heeft zo’n 7.000 leden van hun veiligheidsdiensten opgeroepen om controle te krijgen over delen van Gaza. In de berichten zou staan dat Gaza ‘gezuiverd’ moet worden van ‘bandieten en collaborateurs met Israël’.
Volgens de BBC hebben Hamas-eenheden zich over verschillende gebieden verspreid. Ook benoemde Hams nieuwe bestuurders met een militaire achtergrond. Ook zijn er checkpoint opgezet en voert men vuurgevechten mat rivaliserende groepen aldus Gazanen in gesprek met de ‘financial Times’. Hamas neemt nu snel de controle over de strook. Ook zijn Palestijnen die verdacht worden van samenwerking met Israël in elkaar geslagen.
Hamas neemt wraak en eist dat rivaliserende groepen de wapens neerleggen. Gevreesd wordt voor een grootschalige interne gewapende strijd binnen Gaza. Op de achtergrond speelt de cruciale vraag hoe het bestuur van Gaza er uit gaat zien nu veel onduidelijk is over de toekomst van de strook. In het Amerikaanse plan is geen plek voor Hamas en moet de organisatie ontwapend worden. Daarover zei een Hamas-bron dat daar beslist geen sprake van kan zijn. ‘We kunnen Gaza niet overlaten aan de genade van dieven en milities, die gesteund worden door de Israëlische bezetting’. (NRC)
………………………………………………………
Kwetsbare groei……
Tot 200 jaar geleden was er nauwelijks economische groei. Dat kwam pas bij de industriële revolutie en heeft de mensheid ongekende welvaart gebracht. Dat had niet alleen met nieuwe technologie te maken. Eerder waren er al uitvindingen zoals de windmolen of boekdrukpers maar die zorgden niet voor exponentiele groei. Dat gebeurde pas toen mensen zich verdiepten in waaróm iets werkt, want dan kun je het verbeteren.
Useful knowledge noemt economisch historicus Joel Mokyr dit, een van de winnaars van de Nobelprijs voor economie dit jaar. Minstens zo belangrijk is bovendien dat een maatschappij openstaat voor nieuwe ideeën. Zo kun je de prijs dit jaar zien als ode aan de wetenschap en innovatie. En nee, het was niet bedoeld als kritiek op hoe Trump met universiteiten omgaat, zei het prijscomité. Toch lijkt het een waarschuwing aan de wereld. Vorig jaar ging de prijs naar onderzoek over het belang van democratische instituties voor welvaart, nu naar het belang van innovatie. Groei is namelijk niet vanzelfsprekend en heeft academische vrijheid, kennisdeling en gezonde concurrentie nodig. Basislessen die in de wereldpolitiek soms vergeten lijken. (FD)
…………………………………………………..
Minder internationale studenten naar VS, vooral vanuit Azië daalt het aantal visa.
Het gaat om de grootste daling in de recente geschiedenis op de coronacrisis na.
Vanwege visumregels mogen de buitenlandse studenten de VS pas binnen in de maand voordat hun studie of opleiding begint. Het lijkt erop dat het strengere beleid van Trump – met inreisverboden, extra screenings of administratieve vertragingen – het aantal buitenlandse studenten heeft teruggedrongen. Dit jaar kwamen in augustus ruim 313 duizend mensen op een studentenvisum naar de VS. Dat is 19% minder dan in augustus 2024.
De grootste daling is zichtbaar onder studenten uit Azië. Afgelopen augustus kwam bijna een kwart minder studenten uit dat deel van de wereld naar de VS. Europa is het enige werelddeel waarvandaan het aantal studenten redelijk op peil bleef: het aantal studenten liep met iets minder dan 2% terug. Ook in absolute aantallen is de daling van studenten uit Azië groot. Vanuit India, het land waarmee Trump in een flinke handelsoorlog is verwikkeld arriveerden in augustus ruim 33 duizend studenten, 45% minder ten opzichte van een jaar eerder. Vanuit Nederland reisden in augustus 1.640 mensen op een studentenvisum af naar de VS, 5% minder dan een jaar eerder. (VK)
…………………………………………………………
Na VS daalt ook Europese militaire steun.
Nadat de nieuwe president Donald Trump de Amerikaanse militaire steun voor Oekraïne had stopgezet, verruimden Europese landen hun leveringen. Daar lijkt nu verandering in te komen. Volgens de Duitse denktank Kiel Institut daalde in juli en augustus de Europese steun flink, ondanks een nieuwe wapeninkoop van de NAVO voor Oekraïne.
Tot medio de zomer ontving Oekraïne gemiddeld zo’n €4 mrd per maand aan militaire middelen. In juli en augustus daalde dat tot zo’n €2,3 mrd per maand. De financiële en humanitaire hulp vanuit Europa bleef wel op peil. In 2023 stokte de Amerikaanse steun. Sinds de inval van Rusland in Oekraïne begin 2022 liep de steun vanuit de VS en Europese landen redelijk gelijk op. In 2023 maakte Joe Biden aan het einde van zijn termijn nog een inhaalslag. Daarna vielen onder Trump de Amerikaanse leveringen geheel stil.
De Amerikanen hebben in totaal 0,6% van hun jaarlijkse bbp aan militaire, financiële en humanitaire steun geleverd. Vrijwel alle Europese landen droegen naar verhouding meer bij, zowel bilateraal als via de EU. Denemarken leverde het meest met 3,4% van het bbp. (FD)
………………………………………………………….
Bontenbal liever in zee met de VVD dan met GL-PvdA.
Tot nu toe vermeed Bontenbal vragen over de gewenste kleur van een regering zorgvuldig maar de CDA-leider heeft zijn voorkeur nu toch prijsgegeven: als hij kan en moet kiezen slaat hij rechtsaf. In het tamelijk fictieve scenario dat hij genoeg zetels haalt om te kunnen kiezen – en hij aan ofwel de VVD ofwel GroenLinks-PvdA genoeg heeft – kiest hij voor de VVD, zei Bontenbal. Hij denkt dat er met die partij meer overlap is op de gebieden van defensie, het immigratiebeleid en het ondernemersklimaat. ‘Als je me het pistool op de borst zet, als ik programma’s nu naast elkaar leg, en op basis van de samenwerking die we in het verleden hebben gehad, denk ik dat het voor mij makkelijker is om met de VVD te gaan.
In de verkiezingspodcast van het AD zei Bontenbal dat hij in de periode van het 4e kabinet-Rutte (2021-2023) prettig samengewerkt te hebben met de VVD. ‘Ik ken ook heel veel VVD’ers persoonlijk. Dat heb ik veel minder bij GroenLinks-PvdA. Dat is niet omdat ik ze niet mag of wat dan ook, maar gewoon omdat je de samenwerking al hebt gehad. Ik heb ze ervaren als betrouwbare coalitiepartners.’ Daarmee voegt Bontenbal zich in een lange CDA-traditie. Sinds de oprichting van de partij, een halve eeuw geleden, werkten de Christendemocraten in vele kabinetten samen met de VVD en slechts een enkele keer met de PvdA. Die laatste samenwerking verliep vaak moeizaam.
Timmermans reageerde niet verbaasd op Bontenbals ontboezeming. ‘Bontenbal bekent dat hij voor rechts kiest, en dat is ook hun natuurlijke plek. Het spel van het CDA dat ze in het midden zitten, is niet zo.’ (VK)
……………………………………………………..
Miljoenen Amerikanen gaan overal in de VS de straat op tegen Trump.
In de hele VS hebben zaterdag grote protesten plaatsgevonden tegen de regering-Trump. Op meer dan 2.700 plekken waren demonstraties aan gekondigd: van Washington DC tot kleine gemeenschappen in Republikeinse Staten als Utah en Idaho. Het was de 2e keer dat het zogenoemde ‘No Kings’-protest plaatsvond, na een eerste editie in juni. Volgens de organisatoren van het protest namen ongeveer 7 miljoen mensen deel aan de demonstraties.
Het protest richt zich met name op wat de demonstranten zien als autoritaire trekken van de regering Trump, zoals het harde optreden van vreemdelingenpolitie ICE en het inzetten van de Nationale Garde in steden. In veel grote steden trok het protest enorme mensenmassa’s: zo waren in New York volgens schattingen meer dan 100.000 mensen op de been.
Voorafgaand aan de protestdag sprak Mike Johnson, voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, van een ‘haat Amerika-rally’. Ook probeerde hij de demonstranten af te schilderen als extreem-links en marxistisch. De regering uitte ook onbewezen beschuldigingen dat demonstranten betaald worden.
Sommigen, zoals de Democratische gouverneur van Californië zagen ook een intimidatie-actie van de regering in een ceremonie voor het 250-jarig bestaan van de marine zaterdag waarbij raketten over een snelweg in Californië werden geschoten. Een woedende Newsom, die zich niet goed geïnformeerd voelde door de regering over de kwestie besloot zaterdagochtend de snelweg gedurende de ceremonie – waarbij vice-president J Vance aanwezig was- af te sluiten.
Onder de demonstranten zit ook veel angst voor consequenties. ‘Je hoort Trump spelen met het idee van wraak’, zegt een demonstrant die zijn naam niet wil geven.
‘Hopelijk daalt ook het besef in bij mensen dat deze regering niet goed is en groeit de beweging. Dat kan het tij keren, het protest tegen de Vietnamoorlog had ook een lange tijd nodig om effect te hebben.’ (NRC)
