Nieuwsoverzicht van ma 15 september 2025 t/m zo 21 september 2025

NAVO jachtvliegtuigen weer in actie wegens dreiging Russische drones.
Grootschalige schendingen van het Poolse luchtruim hebben niet geleid tot extra terughoudendheid aan Russische kant. Deze week stegen zowel in Polen als in Roemenië in allerijl gevechtsvliegtuigen op om het potentiële gevaar van naderende drones langs hun grenzen af te wenden.
Volgens de Roemeense Defensieminister Mosteanu nemen de Russische luchtruimschendingen nog steeds toe. ‘Bijna elke week hebben we vliegtuigen in de lucht, hetzij van onszelf, hetzij van onze Duitse partners’. Hij zei niet waarom de NAVO-toestellen de drones alleen maar volgden en niet uit de lucht schoten. Zelensky schreef dat de drones 10 kilometer doordrongen in het NAVO-luchtruim en 50 minuten rondvlogen. Eerder was ook Polen opgeschrikt door naderende drones. De media in Litouwen meldden dat de luchtmacht 2 keer NAVO-jachtvliegtuigen moest inzetten omdat Russische oorlogsvliegtuigen nabij het luchtruim vlogen zonder inachtneming van de vliegregels. ‘Russische vliegtuigen  vlogen met uitgeschakelde radartransponders en zonder vluchtplan’, aldus de Litouwse luchtmacht.
De NAVO kondigde versterkingen aan van de luchtafweer langs de gehele oostflank van het militaire blok. Dat gebeurt volgens Rutte als antwoord op de roekeloze en onacceptabele luchtruimschendingen van de Russen. Verschillende landen waaronder Frankrijk en Denemarken boden al extra gevechtsvliegtuigen aan. Ook willen de NAVO-landen langs de oostelijke grenzen zorgen voor versterking van de luchtverdediging op zee en op de grond.
In NAVO-kringen wordt uitgegaan van bewuste Russische provocaties, waarmee het Kremlin onder meer de westerse reacties zou willen onderzoeken – met name die van Washington. De VS zeggen niet uit te gaan van Russische opzet. ‘Het kunnen fouten zijn’, zei Trump. Rubio noemde de incidenten onacceptabel, ongelukkig en gevaarlijk. 'Als er sprake is van opzet dan is het duidelijk een zeer escalerende handeling'. Zelensky stelde dat Moskou precies weet wat het doet. ‘Ze weten exact waar hun drones naartoe gaan en hoe lang ze in de lucht kunnen blijven. Hun routes zijn altijd berekend. Dit is geen toeval, een fout of het initiatief van een paar commandanten met een lagere rang. Dit is een duidelijke uitbreiding van de oorlog door Rusland – en dit is precies hoe zij handelen!’ (NRC)
……………………………………………………………..
 
Minder stroom uit wind, meer uit kolen.
In de eerste helft van dit jaar bereikte de elektriciteitsproductie in Nederland een record. De productie uit duurzame bronnen daalde terwijl die uit fossiele brandstoffen toenam. Dat kwam vooral doordat het in het eerste halfjaar minder waaide. 
De stroomproductie uit kolen steeg met ruim 70% ten opzichte van dezelfde periode in 2024! 
In het 1e halfjaar werd 64 miljard kilowattuur aan elektriciteit geproduceerd, 7% meer dan een jaar eerder. Dat was bijna 10 miljard kWh meer dan is verbruikt. Het overschot aan elektriciteit is uitgevoerd naar België en Duitsland. Die export bereikte een recordpiek. Ondanks een record aan zonne-energie name de totale duurzame productie in het eerste halfjaar af met een miljard kWh. Dat kwam vooral doordat het minder waaide: de windenergie-productie daalde met 3 miljard kWh. De daling uit windenergie was groter op land dan op zee.
Kolen- en gascentrales hebben de gedaalde productie uit duurzame bronnen opgevangen. Daardoor kwam er een einde aan een jarenlange daling van het gebruik van fossiele bronnen voor de stroomproductie. In het eerste halfjaar kwam 52% van de productie uit fossiele brandstoffen. (FD)
……………………………………………………….

FNV legt bij komende cao-onderhandelingen looneis van 6% neer.
Daarnaast blijft de vakbond zich inzetten om de loonkloof tussen mannen en vrouwen te dichten en een verhoging van het minimumloon af te dwingen. De eis is gebaseerd op 3 onderdelen. Zo moet de beoogde loonstijging de inflatie compenseren en tegemoetkomen aan de stijging in arbeidsproductiviteit. Daarnaast is er volgens de FNV de laatste jaren sprake geweest van een scheefgroei waardoor werknemers minder profiteerden van de hogere winsten van bedrijven. Hoger loon moet helpen dit recht te trekken.
De bond vindt de looneis stevig maar wel nodig want de prijzen stijgen nog steeds en de arbeidsmarkt is krap. Volgens de FNV kunnen de ondernemingen zo’n loonsverhoging ‘prima’ betalen. De koopkracht moet verder omhoog: ‘Na jaren van stilstand is het hoog tijd dat mensen er daadwerkelijk op vooruitgaan.’ Het CBS meldde onlangs juist dat de koopkracht flink is toegenomen. Die stijging is grotendeels te danken aan de fors gestegen lonen. Zo zag een gemiddeld huishouden zijn bestedingsruimte met 3,6% omhooggaan, de grootste stijging in 20 jaar!
Voor de FNV echter geen reden om de looneis te matigen. Wij zijn er om loonsverhogingen af te spreken. Werkgevers zullen niet uit zichzelf meer salaris gaan betalen. Voor een loon-prijsspiraal waarbij hogere lonen hogere prijzen uitlokken is de bond niet bang. De CNV tempert de looneisen juist. De 2e vakbond zet in op 3,5% tot 5%. De vraag is gebaseerd op een inflatie van 2,6% en een toename van de arbeidsproductiviteit van 1,7%.Het CNV concludeert dat de meeste lonen nu op peil zijn. (FD)
……………………………………………………….

Motief voor moord op Kirk nog steeds onduidelijk.
Voor Trump was het meteen duidelijk wie moet boeten voor de dood van de conservatieve activist en influencer Charlie Kirk. Hij dreigt met ernstige gevolgen voor radicaal-links, dat volgens hem verantwoordelijk is voor ‘het terrorisme dat we vandaag de dag in ons land zien’. Tyler Robinson werkt niet mee met de autoriteiten. Het blijft dus vooralsnog gissen naar de drijfveren voor de moord waarvan hij wordt verdacht. Want de puzzelstukken informatie die wel beschikbaar zijn, passen niet op een logische en eenduidige manier in elkaar.
De concreetste aanwijzingen naar een motief zijn de inscripties op de ongebruikte patroonhulzen die  de politie aantrof waaronder de tekst ‘Hey fascist, catch’. Dat spreekt voor zichzelf zei gouverneur Cox. Maar gamers en experts in onlinecultuur zijn het daar niet mee eens. Zij zeggen dat de zin ook deel is van een online meme om een discussie mee te beeindigen. En dat de serie op- en neerwaartse pijltjes die erachter is gekrast correspondeert met de bewegingen die je in de game Hell Drivers 2 moet maken met de controller als je een grote bom wilt laten exploderen.
Tegenover Robinsons ambivalente online-persoonlijkheid staat het door Robinsons geschetste beeld van een verlegen doch voorbeeldige en bovengemiddelde intelligente jongeman uit een Republikeins milieu waarin de mormoonse kerk een belangrijke rol speelt. Cox benadrukt dat Robinsons sociale omgeving heel goed meewerkt aan het politieonderzoek. Robinson zou heel andere denkbeelden hebben dan zijn conservatieve familie en zijn denkbeelden zou duidelijk links zijn.
Kirk is ondertussen bezig een martelaar te worden van de Maga-beweging, aangejaagd door vice-president Vance, die het stoffelijk overschot persoonlijk met de Air force 2 naar Kirks thuisstaat bracht.
Terwijl Republikeins Amerika rouwt en in afwachting is van het rechterlijk oordeel over de verdachte, beloofde Trumps stafchef Stephen Miller alvast om de radicaal linkse organisaties die volgens hem verantwoordelijk zijn voor Kirks dood te ‘ontmantelen’. (VK)
……………………………………………….

Cadeautjeskabinet….
De 2e Prinsjesdag van ons mislukte kabinet.
 Wederom is de strategie: als je de burgers geen resultaten kunt laten zien, bedelf ze dan onder cadeautjes. De toch al stijgende koopkracht moet nog verder omhoog!
Dus krijgt de kiezer weer lokvoer uitgestrooid zoals hogere arbeidskorting en een lagere benzineprijs. Want met spek vangt men muizen. Het tekort mag oplopen naar 2,7% van het bbp. Heinen doet zich graag voor als strenge minister van Financiën, maar laat een begroting achter die maar net aan de Europese minimumeisen voldoet. Eerder stond hij toe dat zo ongeveer alle investeringspotten werden leeggehaald om tijdelijke zoethoudertjes te betalen.
Consumptie in plaats van investeringen. Met de benzineprijs als duidelijkste voorbeeld van het politieke opportunisme.
De tijdelijke korting werd bedacht in 2022, toen benzine €2,30 kostte en de inflatie richting de dubbele cijfers ging. Afgelopen augustus was de gemiddelde prijs €1,90. Gecorrigeerd voor inflatie was benzine alleen tijdens de recessies van 2009 en 2020 goedkoper dan nu. Desondanks moest de korting toch worden verlengd..!
Ik ben benieuwd of de kiezer erin trapt. (Mathijs Bouman in het FD)
……………………………………….

Hoofdpunten uit de Rijksbegroting.
Brandstof: 
De accijns blijft ook in 2026 laag. De subsidie wordt met een jaar verlengd. Dit kost eenmalig 1,6 miljard euro.
Onderwijs en Jeugdzorg:
De omstreden bezuiniging van 177 miljoen euro op de onderwijskansenregeling gaat niet door. Met deze subsidieregeling betalen middelbare scholen bijlessen en extra ondersteuning voor kwetsbare leerlingen. Voor de zomer werd in de 2e Kamer nog gestemd voor het schrappen van deze regeling.
Gemeenten krijgen honderden miljoenen extra voor de jeugdzorg. Voor de dekking van budgettekorten in de jaren 2023 en 2024 trekt het kabinet 278 miljoen uit.
Gevangenissen:
Voor gevangenissen en gevangenispersoneel stelt het kabinet 25 miljoen euro per jaar beschikbaar oplopend tot 50 miljoen euro. Het is een druppel op een gloeiende plaat want staatssecretaris Coenradie zei dit voorjaar 500 miljoen euro nodig te hebben om het nijpende cellentekort aan te pakken.
Vliegbelasting:
Het kabinet verhoogt bij wijze van klimaatmaatregel de vliegbelasting op verre vluchten. Wie intercontinentaal vliegt moet vanaf 2027 meer afdragen aan de fiscus dan passagiers op intra-Europese vluchten. De hogere vliegbelasting geldt niet voor transferpassagiers want daar is luchthaven Schiphol sterk afhankelijk van.
Vervoer:
Een bezuiniging van 110 miljoen euro per jaar op het openbaar vervoer in de 3 grootste steden wordt met een jaar uitgesteld en in 2027 gedeeltelijk geschrapt.
Automobilisten die elektrisch rijden gaan erop vooruit. Het kabinet verhoogt de korting op hun wegenbelasting de komende 3 jaar van 25 tot 30%.
Techindustrie:
Het kabinet investeert 430 miljoen in de Nederlandse Tech industrie. Daarvan is 230 miljoen euro bestemd voor de halfgeleiderindustrie en 200 miljoen voor kansrijke startups.
Sociale advocatuur:
De subsidie voor de noodlijdende sociale advocatuur stijgt met 30 miljoen euro per jaar. Een adviescommissie adviseerde begin dit jaar de overheidsbijdrage met 40 miljoen euro te verhogen en dat advies volgt het kabinet nu voor driekwart op. (VK)
……………………………………………………….

Klimaatdoelen van de EU sneuvelen.
De EU als klimaatpionier? Lidstaten staan niet meer te springen. Een ambitieuzer doel voor 2035 raakt verder uit zicht.
Eigenlijk zouden de 27 EU-landen donderdag in Brussel bijeenkomen om hun zegen te geven aan een Europees klimaatdoel voor 2040 – 90% reductie ten opzichte van de cO2 uitstoot in 1990. Maar 4 van de 5 grootste landen vinden het te vroeg voor zo’n beslissing. De onenigheid is zelfs zo groot dat ook een doel voor 2035 van de baan is. Niet voorgoed. Over de 2 klimaatdoelen zal in de komende weken alsnog gesproken en gestemd worden. De verwachting is dat dan alsnog overeenstemming bereikt zal worden.
Hoe dan ook hebben alle landen in de Europese Unie afgesproken dat de uitstoot uiterlijk in 2050 naar nul gaat. Dat is in de wet vastgelegd. Maar het optimistische klimaatbeleid van enkele jaren geleden staat onder druk. Landen beginnen te twijfelen of ze niet té enthousiast waren in het omarmen van jaartallen en wetten. De 2e Europese Commissie onder Von der Leyen is lang niet zo groen als de eerste. De gevolgen hiervan worden steeds meer voelbaar.
Landen die wel wilden aansturen op een stevig doel waaronder Nederland vrezen dat de reputatie van de EU op klimaatgebied averij oploopt. Extra bron van frustratie is het feit dat China wél met een  uitgewerkt klimaatplan zou willen komen terwijl de VS onder Trump het laten afweten. ‘We bevinden ons op een cruciaal moment, zeker nu andere grote spelers minder op hebben met het klimaat’, aldus een ervaren diplomaat uit een EU-land.
Minstens zo belangrijk: het verzet heeft niet alleen gevolgen voor de reputatie van de EU. Het zegt in de eerste plaats iets over de bereidheid van EU-landen om in eigen huis vaart te maken met klimaatbeleid. Ook die brokkelt af. (NRC)
……………………………………………..

PVV staat alleen in de Kamer, rest probeert ‘constructief’ te zijn.
+ Wilders botste hard met linkse en centrumpartijen
+ Partijen in Kamer probeerden zich constructief op te stellen
+ Vooral asielmigratie en Gaza legden de politieke verschillen bloot
Wilders probeerde de algemene politieke beschouwingen naar zijn hand te zetten door het vooral over asiel en migratie te laten gaan. De grootste partij leek de afstand met de Kamer verder te vergroten. Hij schetste een gitzwart beeld van Nederland dat volgens hem de keuze heeft tussen een asielstop of het plegen van nationale zelfmoord en sprak over ‘geïslamiseerde wijken’ en een allochtonenprobleem.
Wilders kreeg op zijn beurt het verwijt dat de PVV tijdens de deelname aan het kabinet niets heeft gepresteerd. ‘U bent een wegloper’, zei Timmermans. De PVV en Faber vertraagden zelfs de asielwetgeving vond NSC.
Volgens de SP deden PVV-bewindspersonen  ‘niets’ aan de dure boodschappen en aan private equity in de zorg. De PVV staat na zijn eerste officiële regeringsdeelname opnieuw geïsoleerd in het politieke landschap. GroenLinks-PvdA, CDA, D66 en VVD sluiten samenwerking met Wilders in een nieuw kabinet uit ofwel om principiële ofwel om bestuurlijke redenen.
Met een dergelijk cordon sanitaire rond de PVV zijn de overige partijen al snel op elkaar aangewezen bij de vorming van een meerderheidscoalitie. Zij leken daar al op voor te sorteren door hun eigen toon te matigen. Een flink deel van de dag werd besteed aan het genocidale geweld in Gaza. GroenLinks/PvdA riep PVV en VVD tevergeefs op om medische hulp aan zwaargewonde kinderen uit Gaza in Nederlandse ziekenhuizen mogelijk te maken. D66 en PvdD verweten regeringspartij BBB te weinig actie tegen de Israëlische regering. (FD)
………………………………………….

Minder nieuwe asielaanvragen door val Assad in Syrie, wachttijden IND lopen op.
Wilders besteedde zijn spreektijd tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen grotendeels aan een roep om een asielstop. Van ‘het strengste asielbeleid’ ooit is het niet gekomen en nadat coalitiegenoten een plan met strengere asielregels hadden afgewezen stapte de partij uit het kabinet. 
Ondertussen nam het aantal nieuwe asielaanvragen in Nederland af van13.000 eind 2024 tot 5.000 op dit moment door geopolitieke ontwikkelingen. Na de val van Assad ontvluchtten veel minder Syriers hun thuisland. Zij waren jarenlang de grootste groep asielzoekers in Nederland. De wachttijden lopen wel op: ruim 22 duizend mensen wachten al meer dan 15 maanden op de afhandeling van hun asielverzoek door de IND. (VK)