Nieuwsoverzicht van ma 19 mei 2025 t/m zo 25 mei 2025

Pin only wint terrein aan de kassa.
Afgelopen jaar konden klanten bij gemiddeld 4,8% van de betaalpunten in Nederland niet meer terecht met contant geld. Vergeleken met 4 jaar geleden is dit bijna de helft meer, aldus de Nederlandsche Bank.
Driekwart van de 5.000 onderzochte locaties had in 2024 geen bordje of sticker met informatie over betaalmogelijkheden. Bij betaalpunten die dat wel hebben meldt 1 op de 5 dat alleen met pin kan worden betaald. Slechts 0,1% accepteert alleen contant. Bioscopen hebben het vaakst een bordje of sticker met pin only. In 2024 lag dat aandeel op 38%, tegenover 27% in 2023. Uit het onderzoek blijkt bovendien dat winkels die zijn aangesloten bij een keten vaker een pin only beleid hanteren (aandeel van 6%).
Vooral in de grote steden vragen organisaties om uitsluitend met de pinpas te betalen. Dat leidt mede tot grote verschillen tussen de provincies. In Flevoland en Noord-Holland is het aandeel pin only locaties het hoogst, terwijl afgelopen jaar Zeeland het laagst scoorde. (FD)
………………………………

Ruim 200 Oekraiense burgerdoden in april, dodelijkste maand in ruim half jaar.
De grote droneaanvallen laten zien dat Rusland nog niet van plan is zijn luchtaanvallen te verminderen. Hoewel Oekraïne en Rusland de laatste weken zinspelen op vredesonderhandelingen gaat de strijd vooralsnog onverminderd door. In april kwamen daarbij minstens 209 Oekraïners om. 
De slachtoffers vielen zowel in de buurt van het front als elders in Oekraïne. Rusland voert al ruim tweeënhalf jaar luchtaanvallen uit op Oekraiense steden maar in omvang worden de aanvallen steeds heviger. Zondag vuurde Rusland volgens Oekraïne 273 drones af, meer dan ooit tevoren. Onder meer Kiev werd getroffen.
Die aanval kwam enkele dagen nadat diplomatieke vertegenwoordigingen voor het eerst in 3 jaar met elkaar in gesprek gingen over een mogelijk staakt-het-vuren. Een oproep van de Oekraiense regering en verschillende Europese landen tot een onvoorwaardelijk staakt-het-vuren van 30 dagen heeft Rusland genegeerd.,
Raketten, drones en artillerie hebben sinds het begin van de invasie verreweg de meeste slachtoffers geëist, blijkt uit cijfers van OHCHR. De organisatie telde in ruim 3 jaar meer dan 13 duizend doden en bijna 32 duizend gewonden onder de burgerbevolking. Ongeveer 87% van de doden was het gevolg van aanvallen met explosieven zoals raketten, drones of artillerie. (VK)
……………………………………

Kanon op een mug……
De beslissing van het kabinet om de bevriezing van de sociale huren door te zetten is voer voor psychologen. Is het sunk-cost fallacy (we zijn al zo ver en kunnen niet meer terug), action bias (we moeten íéts doen!) of klassiek groepsdenken? 
Het is immers onbegrijpelijk hoe je rationeel kunt vasthouden aan zo’n slecht idee. Al snel werd duidelijk dat woningcorporaties hierdoor 30% minder kunnen bouwen dan gepland. Ook is er minder geld voor onderhoud en verduurzaming wat juist armere huurders raakt. Vorige week bleek bovendien dat de huurbevriezing niet geldt voor de 500.000 sociale huurders in de particuliere sector. Een vorm van rechtsongelijkheid? Nu is volgens Nibud de maatregel ook niet eens echt nodig! Door stijgende inkomens zouden de meeste huurders de geplande verhoging prima kunnen dragen. Hun relatieve woonlasten dalen juist. En zoveel scheelt het ook niet: voor een alleenstaande in de bijstand zou het om een tientje per maand gaan. Moet je daarvoor zand in de hele machine strooien?
Als je mensen in de knel wilt helpen, doe dat dan gericht. Nu schiet het kabinet met een kanon op een mug en treft het vooral de woningbouw midscheeps. (Anna Dijkman in het FD)
…………………………………..

Last minute deal EU en VK betekent ‘nieuw hoofdstuk in onze relatie’.
Voor het eerst sinds de Brexit sloten de EU en het VK een brede reeks afspraken over defensie, energie, handel en visserij.
De dynamiek tussen het VK en de EU de afgelopen dagen deed denken aan hun krankzinnige onderhandelingen tijdens de Brexit-dagen. Maar dit keer bewegen de 2 partijen niet uit elkaar, maar naar elkaar toe.
Maandag maakten de EU en VK afspraken over meer samenwerking rond defensie en energie, minder controles voor handel in bederfelijke waar en wederzijdse toegang voor vissers tot elkaars wateren voor de komende 1 jaar. Keir Starmer ontving Von der Leyen om hun deal te bevestigen. ‘Een nieuw hoofdstuk in onze relatie’, zei Von der Leyen bij hun gezamenlijke persconferentie. ‘Dit is de eerste set brede, nieuwe afspraken sinds het VK de EU verliet, ruim 5 jaar geleden.’
Vooral voor Starmer bevat het akkoord een paar riskante elementen, omdat voorstanders van de Brexit in het VK elke toenadering tot de EU met grote achterdocht bekijken. Bijvoorbeeld de toezegging om vissers uit EU-lidstaten voor 12 jaar toegang te geven tot de Brits wateren – een belofte die Labour volgens Britse media pas op het laatste moment deed – riep meteen boosheid op bij de visindustrie en rechtse oppositiepartijen. Maar die visserij maakt nog geen 0,5% uit van de totale Britse economie maar de toegang van vissers speelde een grote symbolische rol tijdens de Brexit.
Starmer wijst op de voordelen voor gewone Britten. Een meerderheid vindt dat de Brexit negatieve gevolgen heeft op de internationale handel, op het toerisme, op de Britse diplomatieke invloed en op de kosten van het dagelijkse leven. Hij zoekt naar pragmatische oplossingen voor het volk: binnenkort mogen de Britten weer door de poortjes met automatische paspoortscanners die ook EU-inwoners gebruiken. Ook kunnen ze straks huisdieren gemakkelijker meenemen.
Doordat bijna alle grenscontroles vervallen en gezondheidscertificaten voor dierlijke producten en planten vervallen dalen waarschijnlijk de prijzen van goederen in het VK en neemt het aanbod toe.
De gok die Starmer neemt is dat zijn afspraken over soepeler handel het VK zoveel economisch voordeel opleveren dat inwoners afspraken dat het VK zich nu weer committeert aan het Hof van Justitie dat controleert of Brusselse wetgeving wordt nageleefd voor lief neemt. (NRC)
……………………………………….

Ongekend droog in Nederland, Rijn en Maas voeren maar weinig water aan.
Het heeft al weken nauwelijks geregend en via de grote rivieren komt weinig water het land in. Kleine beken vallen droog, grasvelden verdorren en op de Waal en de IJssel kunnen schepen steeds minder lading meenemen.
Het neerslagtekort is sinds het begin van de metingen in 1906 nog nooit zo vroeg zo groot geweest. Dit tekort is het verschil tussen gevallen regen en verdampt water: er verdampt veel meer vocht dan er neerslag valt.
De regen vanaf vrijdag zal enige verlichting brengen maar daarna zou er weer droogte kunnen volgen. Veel waterschappen nemen maatregelen om het water vast te houden. In delen van de Veluwe geldt een sproeiverbod en in 4 regio’s in Noord-Brabant mag geen grondwater worden gebruikt om het grasland te bewateren. Tegelijkertijd neemt door de droogte de vraag naar zoet water toe voor de akker- en tuinbouw. Een enkele regenbui zal niet genoeg zijn om de droogte te bestrijden. In grote delen van het land is het grondwaterpeil zeer laag, lijkt uit de wekelijkse droogtemonitor van Watermanagementcentrum Nederland. Niet alleen in het binnenland is het droog ook in het stroomgebied van de grote rivieren. Normaal komt er rond deze tijd van het jaar bij Lobith via de Rijn ruim 2.000 kubieke meter water per seconde Nederland binnen – 2 miljoen liter. Nu is dat minder dan 12.200 kubieke meter. Bij minder dan 1.400 kuub is sprake van een verlaagde afvoer.
Bij Lobith staat het Rijnwater nu zo’n 1,5 meter lager dan verwacht. Ook via de Maas bij Eijsden komt er minder water dan gebruikelijk binnen. (VK)
…………………………………………..

Pakjestaks moet EU grip geven op Temu en Shein.
De koopjes van deze webwinkelplatforms moeten duurder worden vindt de Europese Commissie. Daarom moet er een ‘pakjestaks’ van 2 euro gaan gelden. Het is de bedoeling dat die kosten door de webwinkels betaald worden. De conceptwetswijziging schrapt een bepaling dat er geen geld gevraagd wordt voor douanecontroles en vervangt dat met de invoering van vaste ‘administratiekosten’ per product.
Erkende importeurs zouden een lager tarief van 50 eurocent kunnen krijgen. In 2024 kwamen er 4,6 miljard goedkope pakketjes de EU binnen. Die enorme toestroom is voor douanediensten en toezichthouders niet bij te benen, waardoor volgens de EU veel onveilige producten de Europese markt op komen. De heffing moet ervoor zorgen dat er meer geld is om controles uit te voeren. De Nederlandse douane krijgt de meeste pakketjes te verwerken: een kwart. ‘Die pakketjes zijn helemaal niet goedkoop voor de samenleving’, zegt Europarlementariër Gotink die op de hoge maatschappelijke kosten voor onder meer de douanecontroles wijst. Deze maand werd in de VS een uitzonderingsmaatregel geschrapt waardoor over webwinkelpakketjes invoerheffingen betaald moeten worden. Ook Brussel wil zo’n uitzondering schrappen, maar pas naar verwachting gebeurt dat pas in 2027. (NRC)
………………………………………………

Penny wise, pound foolish……
In 2011, het was crisis, deed ik een opdracht voor een groot bedrijf dat moest bezuinigen. Medewerkers hadden daarom niet langer een eigen prullenbak, maar deelden er een. Scheelde schoonmaak! Ook werd de marmeren hal verbouwd: dat paste beter bij het nieuwe sobere imago. En dat mocht wat kosten.
Kabinet Schoof wil ook bezuinigen. Het ambtenarenapparaat moet 22% krimpen en € 1 miljard goedkoper. Dat lukte vorig jaar in elk geval nog niet, want er kwamen 9.000 ambtenaren bij. Maar goed, 2025 biedt nieuwe kansen.
NRC dook in de plannen die er nu liggen en constateerde een allegaartje. Aan de ene kant is er de kaasschaaf: het schrappen van een personeelsmagazine, minder werkplekken en minder congressen. Aan de andere kant wordt er flink gesnoeid in uitvoeringsorganisaties als het UWV en de politie, maar zónder duidelijke strategie. En dat is vragen om problemen.
De Rekenkamer constateerde gisteren dat door allerlei nieuwe wetgeving juist méér mensen nodig zullen zijn bij uitvoeringsinstanties. Maar ook dat het kabinet ‘personeel kan vrijspelen door wet- en regelgeving te versimpelen’. Misschien moet het kabinet dáármee beginnen in plaats van wild te snoeien. (Anna Dijkman in het FD)
………………………………………

Schoof belooft Rutte inspanning voor fors hoger defensiebudget.
Nederland gaat de komende weken intensief bespreken tot welke verhoging van de defensie-uitgaven het bereid is, zei Schoof tegen Rutte. Aan alle NAVO-eisen voldoen betekent dat het jaarlijkse defensiebudget zowat moet worden verdubbeld.
Schoof deed zijn toezegging als trotse gastheer van de aankomende NAVO-top. Rutte zei ‘brede steun’ te zien onder de NAVO-bondgenoten voor verhoging van de defensie-uitgaven. Om de komende jaren aan alle NAVO-vereisten te voldoen zou Nederland jaarlijks 16 tot 19 miljard extra aan defensie moeten uitgeven schreef defensieminister Brekelmans aan de Kamer. De huidige begroting bedraagt 22 miljard euro.
De NAVO-plannen vloeien voort uit de toegenomen bedreiging in Europa en de noodzaak de collectieve verdediging van afschrikking weer op te bouwen na jarenlang verwaarlozing. De plannen betekenen concreet dat de lidstaten veel meer parate eenheden beschikbaar moeten hebben die sneller moeten kunnen worden uitgezonden, langer operationeel kunnen blijven en beter moeten zijn uitgerust. Dat vereist grote investeringen in materieel en nieuw personeel.
Dit alles vergt uiteindelijk op termijn een defensiebudget van 3,5% van het bbp. Brekelmans schrijft dat veel taken die te maken hebben met de opvang en doorvoer van geallieerde militaire middelen en personeel ten tijde van oorlog nauwelijks in de berekeningen zijn meegenomen. Dat laat de deur open voor de 1,5% investeringen in ’defensie gerelateerde uitgaven’ die Rutte en de Amerikanen aan de nieuwe norm willen vastplakken om op het door Trump gewenste niveau van 5% uit te komen. (VK)
………………………………………….

Trump zet gesprekken met EU op scherp, dreigt met heffing van 50%!
Analisten schatten de schade hoog in, maar zien het vooral als onderhandelingsstrategie. De Europese beurzen kregen een tik na deze laatste zet van Trump, ook Wall Street opende lager.
Trump wil de importheffingen optrekken per 1 juni van 10% naar 50%. Dat is veel meer dan de 20% aan ‘wederkerige heffingen’ die hij op 2 april aankondigde en die een week daarna voor 90 dagen werden verlaagd naar 10%. Deze pauze moest beide handelsblokken de kans geven om via onderhandelingen tot een oplossing te komen.
Ruim voor de deadline maakte de man die berucht is om zijn onvoorspelbaarheid die reputatie waar. Hij zei: ‘Onze gesprekken met hen gaan nergens heen!’ ‘Olie op het vuur’ noemt ABN Amro-econoom Quaedvlieg de laatste zet van Trump. ‘De rust waar met de pauze op was gehoopt is er niet gekomen. Chaos en onzekerheid zetten door.’ Hij vermoedt dat Trump hiermee ook de aandacht wil afleiden van zijn belastingplan dat nog door de Senaat moet worden goedgekeurd en de Amerikaanse overheidsfinanciën verder verslechterd.
Als dit tarief er komt zal het niet lang duren, zegt hij. Hiermee worden de Europese exporteurs volledig uit de markt geprijsd en zijn tegenstanders weten dat het de Amerikanen zelf veel schade oplevert. De vraag is dus of dit gaat werken.
Direct na de boodschap kleurden de Europese beurzen rood. Ook de koersen op Wall Street kregen een tik. Vooral Apple moest het ontgelden vanwege een eerder bericht van Trump dat hij heffingen van 25% wil op iPhones die in de VS worden verkocht maar daar niet zijn gemaakt. Om de heffingen die het Witte Huis aan China heeft opgelegd te omzeilen verplaatste Apple de productie van de iPhone naar India. (FD)