Nieuwsoverzicht van ma 2 juni 2025 t/m zo 8 juni 2025

Met enorme droneaanval brengt Oekraïne Rusland mokerslag toe.
Bij een grootschalige Oekraiense aanval in Rusland zouden 40 strategische bommenwerpers zijn geraakt.
In een spectaculaire operatie, in het diepste geheim uitgevoerd met kleine drones vanaf Russisch grondgebied hebben de Oekraiense strijdkrachten een massale aanval uitgevoerd op 4 militaire vliegvelden diep in Rusland. Bi de droneaanval werden de Russische luchtmacht volgens Oekraïne een zware slag toegebracht: zeker 41 zware bommenwerpers werden geraakt.
Het gebeurde op plekken die het Kremlin niet voor mogelijk had gehouden. Een Russische gebruiker van Telegram noemde de aanval het ‘Russische Pearl Harbor’. De Oekraiense Veiligheidsdienst werkte anderhalf jaar aan de voorbereiding van de aanval – codenaam Spinnenweb. De operatie zou onder toeziend oog staan van Zelensky zelf.
De schade bedraagt zo’n 7 miljard voor Rusland. Bij de aanval werd volgens Kiev een derde van de strategische bommenwerpers op Ruslands belangrijkste militaire bases geraakt. De drones richten ondermeer schade aan op de luchtmachtbasis Belaja in de regio Irkoetsk, in het zuidoosten van Siberië, 5.000 kilometer van de frontlijn! (NRC)
……………………………………………………

China cool?
Maleisische studentes gaan liever naar China dan naar Taiwan constateerde een Taiwanese hoogleraar in het FD, omdat ze ‘graag hip willen zijn in Sjanghai en Peking’. En dat heeft alles te maken met Xiaohongshu (letterlijk rood boekje), een app vergelijkbaar met TikTok.
China weet niet alleen Maleisische studentes te bekoren. Het land is ‘cool’ geworden, schreef The Economist door de populariteit van TikTok, Deep Seek, elektrische auto’s en games. Het Chinese Nhe Zha 2 stootte onlangs Inside Out 2 van de troon als meest succesvolle animatiefilm ooit. In maart ging de Chinareis van de Amerikaanse YouTuber IShowSpeed viral met livestreams van vliegende taxi’s tot spontane dansjes op straat. Effectiever dan decennia staatspropaganda.
Al jaren zet China in op vergroting van zijn soft power in de wereld. Geen militaire dwang maar aantrekkingskracht, zodat mensen bij jou willen horen. Ondanks het gebrek aan democratie en respect voor mensenrechten lijkt de sympathie voor China te groeien. In de Soft Power Index schoot China sinds 2020 omhoog en landde voor het eerst op plek 2, net achter de VS. Daar kan geen heffing iets aan veranderen. (Anna Dijkman in het FD)
…………………………………………………..

Wilders verbijstert coalitiepartners door kabinet te laten sneuvelen.
‘Onnodig en onverantwoord’.
Geert Wilders heeft deze week de stekker uit het kabinet getrokken tot woede en verbijstering van coalitiepartners VVD, NSC en BBB. Want na zijn verkiezingswinst in 2023 had hij beloofd met een eigen asielminister in een rechtse coalitie ‘het strengste asielbeleid ooit’ te gaan uitrollen.
Onnodig en onverantwoord, die 2 woorden klonken dinsdag keer op keer als de hoofdrolspelers werd gevraagd naar hun reactie op de val van het kabinet. Voor het eerst in het bestaan van de anti-Islam- en antimigratie partij van Wilders drong de PVV door tot het landsbestuur en stond niets een harder asielbeleid nog in de weg. Dat het rechtse kabinet door toedoen van de PVV al na 11 maanden de handdoek in de ring moet gooien, kan op geen enkel begrip rekenen bij VVD, NSC en BBB.
‘Ik ben verbijsterd’, zegt Yesilgöz. ‘Hij gooit de kans op een rechts beleid weg.’ Caroline van der Plas: ‘Hij zet niet Nederland maar Geert Wilders op één.’ Demissionair premier Schoof concludeerde dat bij de PVV de wil ontbrak nog verder te regeren.
Wilders kon naar eigen zeggen niet anders. ‘Ik kan hier niet meer achter staan’, zei hij dinsdag na een ingelast crisisberaad dat niet meer dan een kwartier duurde. De avond ervoor was hij al tot de conclusie gekomen dat het einde van de coalitie in zicht was. Hij eiste van zijn coalitiegenoten dat zij akkoord gingen met het openbreken van het regeerakkoord en dat zij hun handtekening zetten onder zijn nog niet uitgewerkte tienpuntenplan met deels aanvullende asielmaatregelen. Volgens Wilders was dat nodig om het strengste asielbeleid ooit mogelijk te maken. De 3 partijleiders wezen de plannen niet af maar voelden er weinig voor het hoofdlijnenakkoord eenzijdig open te breken. ‘Dat is geen garantie’ was de conclusie van Wilders. ‘Ik heb de coalitiegenoten gevraagd hun handtekening te zetten en dat hebben ze niet gedaan.’
Dat het kabinet is geklapt kunnen de VVD, BBB en NSC niet begrijpen. ‘Hij laat het klappen op iets waar helemaal geen meningsverschil over is’, aldus Yesilgöz. Volgens Van de Plas hadden zij drieën Wilders er nog van proberen te overtuigen dat hij zijn voorstellen via asielminster Marjolein Faber kon indienen. ‘Maar hij had zijn besluit al genomen.’
Het sterkte Yesilgöz in de overtuiging dat het Wilders helemaal niet om asiel ging. Met zeer waarschijnlijk een verhoging van de NAVO-norm op komst had de coalitie binnenkort op zoek moeten gaan naar extra miljarden met mogelijke bezuinigingen als gevolg. Daarnaast zou Wilders naar alle waarschijnlijkheid ook moeten accepteren dat zijn huurbevriezing, zijn ‘boodschappenbonus’, onhaalbaar blijkt te zijn. Vooruitlopend op de verkiezingscampagne die nu begint zijn VVD, BBB en NSC het erover eens dat de schuld van de val van het rechtse kabinet bij Wilders ligt.
Bij de VVD wordt het beeld afgestoft van de onverantwoordelijke ‘wegloper’ Wilders. ‘Dit doet denken aan het Catshuis’,  aldus Yesilgöz, verwijzend naar 2012 toen Wilders zijn gedoogsteun introk tijdens de onderhandeling over extra bezuinigingen. ‘Op het moment dat het land voor ongekende uitdagingen staat, kiest hij voor zijn eigen belang.’
Onder leiding van Rutte trok de VVD een onofficieel cordon sanitaire op rond Wilders. De PVV zou een onrechtstatelijke partij zijn waarmee geen afspraken te maken waren.
Maar Yesilgöz hief die blokkade op in de hoop samen met de PVV een strenger migratiebeleid op te tuigen. Ze vreest nu dat die kans voor de komende jaren verkeken is. Ze zegt nog niet te weten of de VVD de volgende verkiezingen een coalitie met de Wilders een nieuwe kans wil geven. (VK)
………………………………………………………….
  
Rode Kruis: ‘Situatie in Gaza is erger dan de hel op aarde.
Dat zegt Mirjana Spoljaric, voorzitter van het Internationale Comité van het Rode Kruis: ‘De Palestijnen in Gaza wordt alle menselijke waardigheid ontnomen. Dat zou ons collectieve geweten echt moeten schokken.’
Het Rode Kruis pleit andermaal voor ingrijpen van de internationale gemeenschap. ‘Staten doen niet genoeg om de oorlog te beëindigen, een einde te maken aan het lijden van de Palestijnen en de Israëlische gijzelaars vrij te krijgen’.
In de VN-veiligheidsraad is deze week wel gestemd over een onvoorwaardelijk en permanent staakt-het-vuren maar de VS zal ook deze resolutie vetoën, zoals ze eerder met dergelijke resoluties hebben gedaan.
De hulpdistributie van GHF in de Gazastrook verloopt rampzalig. Tientallen Palestijnen in de buurt van hulpcentra zijn gedood door het Israëlische leger. Zondag openden Israëlische soldaten het vuur op een wachtende menigte. Ze doodden daarbij zeker 31 Palestijnen. Dinsdag werden bij een hulppost van GHF zeker 27 Palestijnen gedood.
Een woordvoerder van Unicef beschrijft woensdag de ‘verschrikkingen’ die hij waarneemt. 'Ik zie tienerjongens in tranen, die kilometers naar de hulpcentra lopen ondanks de wetenschap dat daar ‘massamoorden’ plaatsvinden.'
Volgens het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid zijn de afgelopen dagen minstens 95 Palestijnen gedood bij Israëlische aanvallen. Zeker 440 anderen raakten gewond. (NRC)
………………………………………………..

Rel rond Musk trekt aandacht bij bezoek Merz aan het Witte Huis.
Trump is zeer teleurgesteld in Musk, zei hi jtijdens het bezoek van Merz aan het Witte Huis. Hij reageerde daarmee op de kritische berichten van Musk op X.
Merz kwam naar Washington met een duidelijke boodschap: Europa heeft Amerika nodig én vice versa. Net als andere Europese leiders probeerde hij Trump te overtuigen van het belang van westerse samenwerking zowel op het gebied van defensie als handel. De toon tussen beide leiders was allervriendelijkst. Trump noemde Merz een zeer goed man. Lastig, maar dat is positief. Maar de journalisten waren meer geïnteresseerd in de onenigheid tussen Trump en Musk. 
Musk doneerde honderden miljoenen dollars aan de campagne van Trump. Als bedankje mocht hij het ambtenarenapparaat saneren. Die betrekking eindigde eind mei. Op X liet Trump zich kritisch uit over Trumps allesomvattende wet die het congres in behandeling heeft. Volgens economen jaagt die de Amerikaans staatschuld verder op. Trump houdt vol dat de wet goed is voor Amerika. Hij beweerde dat Musk ervan baalt dat de subsidies voor elektrische auto’s worden geschrapt. ‘Elon en ik hadden een geweldige relatie, ik weet niet of we die nog steeds hebben’, zei hij. Musk zei juist te willen voorkomen dat de VS ‘bankroet’ gaan.
De boodschap van Merz sneeuwde onder. Hij kreeg wel kort de gelegenheid zijn punt te maken over de oorlog in Oekraine. ‘Amerika verkeert in een zeer sterke positie om deze oorlog te beëindigen. We verwachten meer druk op Rusland.’ (FD)
………………………………………

Bijna kwart miljoen Russische soldaten dood, front verschuift trager dan in Eerste Wereldoorlog.
750.000 Russen zijn ernstig gewond. Tegelijkertijd word nauwelijks terreinwinst geboekt. Poetin zei in maart dit jaar dat Rusland binnenkort Oekraine kan uitschakelen maar op het slagveld is dat lang niet vanzelfsprekend, concludeert het Amerikaanse Center for Strategic en International Studies.
Sinds begin 2024 heeft Rusland zo’n 5.000 vierkante kilometer aan grondgebied veroverd. Dat is slechts 1%(!) van Oekraine. Een groot contrast met de situatie direct na de aanval in februari 2022. Toen kon men in 5 weken 120 duizend vierkante kilometer bezetten. De frontlinies verschuiven nauwelijks meer en elke kilometer terreinwinst kost veel tijd, materieel en mensenlevens. Rusland zet alles op alles om Koepjansk te veroveren dat  Oekraine in het najaar van 2022 heroverde, maar de frontlinie is daar in 5 maanden tijd 8 kilometer verschoven. Dat is 50 meter per dag. Het tempo is lager dan de snelheid van de Fransen en Britten in de loopgravenhel bij de Somme in 1916. De terreinwinst van de geallieerden was toen 80 meter per dag.
De onderzoekers schrijven dat het aantal Russiche doden en zwaargewonden deze zomer zal oplopen tot 1 miljoen(!) De soldaten komen uit armere regio’s ver weg van grote steden als Moskou en Sint Petersburg waar de publieke opinie wordt gevormd. De onderzoekers zien hierin een risico voor Poetin. Als er meer rekruten uit deze steden nodig zijn kan dat het draagvlak voor de oorlog aantasten.
Een ander zwak punt is de economie. Die lijdt onder de inflatie, arbeidsmarktkrapte en sterk verminderde groei door de sancties. Het CSIS betoogt dat het Westen niet moet opgeven. Hoewel Rusland geen tekenen van opgeven toont is de Oekraiense strijd niet verloren. Het grootste risico is dat de bondgenoten zich terugtrekken.
Door voortdurende wapensteun aan Oekraine  en meer economische sancties zou volgens de analisten de oorlog ook Rusland kunnen uitputten. (VK)
………………………………………………..

Brede steun NAVO voor 5% norm budget.
De forse budgetverhoging moet de VS betrokken houden. Onduidelijk is hoe de 1,5% extra uitgaven ingevuld wordt.
De nieuwe norm wordt het belangrijkste besluit van de NAVO-top. Alle 32 landen moeten met de nieuwe norm akkoord gaan. Op de vergadering van de defensieministers werden geen blokkades opgeworpen tegen Ruttes voorstel zei Ruben Brekelmans na afloop. Zelf sprak Rutte over brede steun. Ook Pete Hegseth was vol vertrouwen. Hij erkende dat een paar landen nog aarzelen, maar zei ook: ‘We denken dat iedereen zo ver zal komen’.
De immense stijging is een eis van Trump. Veel Europese bondgenoten gaan ervan uit dat buigen voor Trumps eis de enige manier is om de VS volledig gecommitteerd te houden. Tegelijk dringt door dat een effectieve afschrikking van een steeds agressiever Rusland beduidend hogere investeringen vereist.
Rutte liet uitrekenen dat de komende jaren 3,7% nodig is om nieuwe plannen voor de verdediging van  Europa uit te kunnen voeren. Hij stelde daarom voor dat landen hun militaire uitgaven opschroeven tot 3,5% en daarnaast nog eens 1,5% uitgeven aan randvoorwaarden als infrastructuur, weerbaarheid en cyberverdediging. Zo krijgt Trump zijn 5% en de militaire planners wat ze nodig hebben. (NRC)