Nieuwsoverzicht van ma. 6 t/m zo. 12 juni 2022

In een paar minuten op de hoogte van wat er speelt in de wereld? Wij hebben de hoogtepunten op een rij gezet.

Boris Johnson overleeft vertrouwensstemming ternauwernood.
Boris Johnson mag aanblijven als premier van het Verenigd Koninkrijk. In een vertrouwensstemming wist hij 59% van zijn partijgenoten achter zich te krijgen. Daarmee is zijn politieke toekomst voorlopig veiliggesteld, al is zijn positie als leider verzwakt door de openbare muiterij van 148 partijgenoten. De uitslag was bepaald geen klinkende zege voor Johnson, die minder fractiegenoten achter zich wist te krijgen dan zijn voorganger Theresa May, toen zij in 2018 in dezelfde situatie zat. Dat werd vooraf als een beroerd resultaat gezien. Volgens de partijregels is hij nu evenwel een jaar lang beschermd tegen een nieuwe couppoging. (FD)

__________

Forse winststijging voor MKB in coronajaar dankzij loonsteun.
MKB-bedrijven met veel personeel hebben in het afgelopen coronajaar flinke winststijgingen behaald, mede dankzij de loonsteunregeling. Zelfs in de horeca boekte bijna tweederde van de bedrijven een hogere winst dan voor de pandemie. De winststijgingen zijn opvallend. Winkeliers, cafe’s en restaurants moesten tijdens de lockdowns langere perioden dicht en vreesden voor hun voortbestaan. Veel MKB-bedrijven konden de verloren omzet later in het coronajaar weer inhalen. Ondernemers boekten ook meer winst door te snijden in de overige kosten, zoals inkoop. (FD)

__________

Drukte bij Oekraïense grens: veel vluchtelingen maar ook veel terugkeerders.
Na ruim 100 dagen oorlog steken nog dagelijks Oekraïense vluchtelingen de grens over. De laatste dagen zo’n 50.000 per dag. Ruim 3,8 mln vluchtelingen zijn in Polen terechtgekomen. In totaal staken bijna 7 mln Oekraïeners de grens over! Velen keren ook snel weer terug. Nu ruim 2 miljoen terugkeerders. Inmiddels zijn dat er tienduizenden per dag. Vooral naar Kiev keerden veel inwoners terug na een exodus in het begin van de strijd. Hoeveel van de vluchtelingen vanuit de buurlanden doorreizen naar andere EU-landen is niet exact bekend. (VK)

__________

Zuidzee-eilanden niet gevoelig voor Chinese charmes.
China’s poging om een tiental eilanden in de Stille Zuidzee te verleiden tot samenwerking is mislukt. Hierdoor zou de regionale machtsbasis in China’s voordeel veranderen. De eilanden vinden dat Beijing te snel te veel wil. De leiders van de eilandnaties willen in eigen tempo beslissen. Vorige week lag er ineens een panklaar vijfjarenplan om de stategisch gelegen keten van eilanden steviger aan Beijing te binden. Dat had vorige week in Fiji moeten worden ondertekend. Beijing rekende er blijkbaar op dat deze eilandstaatjes zaten te springen om een groot land dat zich over hen ontfermt, nadat ze lang zijn verwaarloosd door traditionele partners als Australië en de Verenigde Staten. De discussie over samenwerking met China wordt nu uitgesteld tot volgend jaar. Niet dat het westerse pro-democratische blok onder leiding van de VS nu opgelucht kan ademhalen, want uitstel betekent voor China nooit afstel. (VK)

__________

Steeds zwaarder geschut voor Oekraïne.
Verschillende NAVO-bondgenoten gaan raketartillerie leveren aan Oekraïne. Zal het een verschil maken in de oorlog? Pronk, oud-medewerker van de Militaire Inlichtingen Veiligheidsdienst (MIVD) en wapenexpert bij Clingendael zegt: In een artillerieoorlog is bereik allesbepalend. Het komt erop neer dat artilleriestukken over en weer op elkaar schieten. Je neemt het vuur van de tegenstander waar, bijvoorbeeld met drones of een radar, en brengt tegenvuur uit. Hoe verder je achter de frontlinie zit, hoe lastiger het is voor de tegenstander is om tegenvuur uit te brengen. Behalve vijandelijke artillerie zullen ook Russische aanvoerlijnen, troepen en commandoposten in het vizier komen. (NRC)

__________

Raad van State kritisch op de uitgaven van het kabinet.
Het kabinet heeft een te royale begroting opgesteld en zou moeten voorrekenen wat de gevolgen ervan zijn in verschillende scenario’s. Die boodschap brachten leden van de Raad van State voor de financieel specialisten van de Tweede Kamer. De kritiek komt aan de vooravond van een belangrijk debat over de voorjaarsnota. Volgens staatsraad Richard van Zwol overschrijdt het kabinet een aantal begrotingsregels die Europees zijn vastgelegd. Hij is vooral kritisch op de ontwikkeling van het structurele tekort: het begrotingssaldo dat is teruggerekend naar een gemiddelde stand van de conjunctuur. We zijn daarin niet relativerend zei Van Zwol. De Europese Commissie zegt dat het structurele tekort voor Nederland 0,5% tot 0,75% moet zijn. Als je dan naar 3% of meer gaat, wordt het gat wel heel erg groot. En het wordt ook nog elk jaar groter. (FD)

__________

Mijnraad wil dat Nederland de gasbergingen volledig vult.
De gasbergingen in Nederland moeten met spoed niet met 80% maar met 100% worden gevuld om de leveringszekerheid te waarborgen. Desnoods door toch meer gas uit Groningen te winnen. Dat schrijft de Mijnraad in een advies aan het kabinet. De gasbergingen zijn momenteel voor nog geen 40% van de opslagcapaciteit gevuld. Nederland loopt bij het vullen achter op de andere Europese landen, en ook op het Europese gemiddeld van ongeveer 45%. Het vullen van de Nederlandse gasvoorraad wordt extra problematisch nu Gazprom is gestopt met leveren. (FD)

__________

Wereldbank verlaagt groeiprognose weer.
De Wereldbank heeft opnieuw zijn groeiverwachting voor de wereldeconomie bijgesteld. Voor veel landen is een recessie nog maar moeilijk af te wenden, zegt de organisatie. De wereldeconomie groeit in 2022 met 2,9% verwacht de Wereldbank. In Januari bedroeg die prognose nog 4,1%. In 2023 en 2024 blijf de groei rond hetzelfde niveau als dit jaar. Oorlog in Oekraïne, hoge inflatie, rentestijgingen en verstoringen in toevoerketens dempen de groei. De herziene prognose valt lager uit dan die van het IMF uit april (3,6%) (FD)

__________

Spanje wil graag gas leveren.
Spanje staat klaar om de rest van Europa van vloeibaar gas en van gas uit Algerije te voorzien. Het enige probleem: er is geen pijpleiding naar de rest van Europa! Het land heeft zelf geen gasvoorraden, maar beschikt langs zijn lange kustlijn over 7 lng-terminals die vloeibaar aardgas (lng) kunnen omzetten in gasvorming. Ter vergelijking: Nederland heeft 1 terminal. Spanje bezit hiermee ruim een derde van de totale EU-capaciteit. Het vloeibare aardgas kan per schip van over de hele wereld worden aangevoerd, met de VS, Qatar en Nigeria als belangrijkste exporteurs. De wendbaarheid biedt een groot strategisch voordeel bij internationale crisis. Maar dat is niet alles. Via 2 pijpleidingen over de bodem van de Middellandse Zee kan Spanje ook aardgas ontvangen uit Algerije dat boven op een omvangrijk gasveld zit. Een pijpleiding gaat rechtstreeks naar de Spaanse zuidkust terwijl de tweede via Marokko loopt. Met 1 pijpleiding beschikt Spanje al over veel meer capaciteit dan het gas kan opmaken.
Maar Spanje is een energiegigant die nauwelijks is aangesloten op de rest van het Europese netwerk. Tussen Spanje en Frankrijk lopen slechts 2 kleine pijpleidingen die niet meer dan 7 miljard kuub per jaar vervoeren Het gevolg: een groot deel van het gas dat in potentie naar de rest van Europa kan blijft steken achter deze bottleneck in de Pyreneeën. Italië - dat de afgelopen 40 jaren 40% van zijn gas uit Rusland haalde - heeft het juist hard nodig. In dat licht onderzoeken de nationale gasbeheerders van beide landen de haalbaarheid van een directe pijpleiding door de Middellandse Zee, zo maakten zij vorige maand bekend. Een dergelijke pijpleiding zou lopen van Barcelona naar de Noord Italiaanse kust, mogelijk naar de haven van Livorno. (VK)

__________

Openbaar Ministerie eist levenslang tegen verdachten van moord op Peter R. De Vries.
Hoge strafeis moet huurmoordenaars afschrikken. Moord kost meer levens dan het leven van het slachtoffer alleen, citeert Kelly de Vries haar vader Peter R. de Vries. Deze moord werkt door in de samenleving vooral vanwege eerdere gebeurtenissen. ‘Het is moeilijk de opsomming niet te zien’, zegt de officier van justitie. In september 2010 advocaat Derk Wiersum en in maart 2018 Redouan B, de broer van Nabil B die kroongetuige is in de zaak tegen Redouan T. Dat is geen toeval zegt de officier van justitie. Justitie ziet Redouan T. dan ook als opdrachtgever, al ontbreekt daarvoor vooralsnog bewijs. Deze moord past in een patroon dat gericht lijkt op zaaien van angst. De verdachten hebben hun recht op vrijheid verspeeld. Met de hoogste strafeis wil het OM zowel afschrikken als stevig vergelden. Delano G is 22. Als hij 30 jaar cel krijgt, de hoogste tijdelijke straf, komt hij na 28 jaar vrij. Hij is dan 50 en heeft nog tijd een nieuw bestaan op te bouwen. Dat vindt het OM onwenselijk. De verdachten hebben hun recht op vrijheid verspeeld. Die harde vergelding moet anderen afschrikken om ook voor geld iemand te vermoorden. Want dat was het motief van de twee verdachten: Financieel gewin. (Trouw)

__________

Albert Heyn gaat maaltijden bezorgen.
Albert Heyn gaat landelijk kant en klaar maaltijden bezorgen. De grootste supermarktketen van Nederland wil ouderen beter bedienen, een doelgroep die de supermarkt nog niet zo makkelijk bereikt. Ook verwacht het bedrijf interesse van mensen die op zoek zijn naar gemak of geen tijd hebben om te koken. Albert Heyn bezorgt al boodschappen en werkt in Amsterdam sinds kort samen met maaltijdbezorgbedrijven Thuisbezorgd.nl en Deliveroo. De maaltijden kosten tussen de 6,99 en 8,29 euro, met bezorgkosten van ongeveer 2,99 euro. (FD)

__________

Record Benzineprijs.
De adviesprijs voor benzine is woensdag op een nieuw recordniveau uitgekomen. Een liter kost nu 2,504 euro blijkt uit de gegevens van consumentencollectief UnitedConsumers. Het vorige record dateert van 10 maart. Toen stond de benzineprijs op €2,502. (FD)

__________

Groei Eurozone.
De economie in de Eurozone groeide in het eerste kwartaal met 0,6% vergeleken met het vierde kwartaal van 2021. Vergeleken met het eerste kwartaal van vorig jaar gaat het om 5,4%, blijkt uit een schatting van Eurostat. Dit is beter dan economen hadden verwacht. (FD)

__________

Brussels klimaatplan bijgesteld.
Bijna een jaar na de presentatie ervan dreigen de klimaatplannen van de Europese Commissie vertraging op te lopen. Verrassend genoeg zijn het dit keer niet onwillige lidstaten die obstakels opwerpen maar juist het meestal ambitieuze Europees Parlement. Weerstand tegen het extra belasten van de Europese industrie en burgers, nu prijsstijgingen een steeds belangrijker politiek thema worden hindert ook het EP bij het innemen van een ferme klimaatpositie. Critici vrezen dat een snel EU-akkoord nu op losse schroeven staat. Woensdag liep een stemming over herziening van het emissiehandelssysteem (ETS) uit op een chaos. Het ETS dat een prijs zet op de uitstoot van CO2, is te zien als de ruggengraat van de ‘Green Deal’ van Eurocommissaris Frans Timmerman van Klimaat. (NRC).

__________

Geen stroom voor nieuwe bedrijven in Brabant en Limburg.
Het elektriciteits-netwerk in Noord-Brabant en Limburg kan de vraag niet meer aan. De stroomstop raakt vooral nieuwe bedrijven. De bedrijven kunnen geen nieuwe aansluiting op het electriciteitsnet meer krijgen of hun bestaande stroomaansluiting verzwaren. Tennet, beheerder van het hoogspanningsnet, en Eneco, beheerder van het midden- en laagspanningen zitten in beide provincies vrijwel aan de maximale capaciteit aldus Jetten in een schrijven aan de Tweede Kamer. De stop is tijdelijk zegt Tennet. Veel bedrijven reserveren meer dan ze nodig hebben of ze sluiten een contract af voor een hoge piekspanning terwijl ze die in de praktijk niet halen. Dit is een overslag voor de verduurzamingsplannen zegt Rik Thijs (wethouder Klimaat en Energie). Voor grootschalige zon- of windprojecten is voorlopig geen ruimte op het net. Ook is het een bedreiging voor de economische groei in de Brainportregio. Tennet breidt de komende 10 jaar het hoogspanningsnet uit – een investering van ruim 2 miljard euro – om de capaciteit te verhogen. Dat proces verloopt moeizaam wegens de zoektocht naar nieuwe locaties voor hoogspanningsmasten en verdeelstations en langdurige vergunningprocedures. (NRC)

__________

Online gokken leidt tot meer verslaafden.
Sinds de legalisering van online gokken in Nederland is het aantal gokverslavingen toegenomen. Dit is pas het begin waarschuwen deskundigen! Nederlandse klinieken zien meer gokverslaafden sinds de intrede van de nieuwe kansspelwet van oktober 2021. Op sommige plekken is er een stijging van 50%. De nieuwe patiënten zijn jonger en hebben meer schulden. Omdat verslavingen tijd nodig hebben om zich te ontwikkelen, waarschuwen deskundigen dat dit pas het begin is van de problemen. Woensdag werd de gokmarkt opnieuw fors uitgebreid. Het internationaal bekende Unibet kreeg een vergunning om in Nederland online kansspelen aan te bieden. Geld inzetten via internet is legaal gemaakt omdat er veel illegaal en bij buitenlandse bedrijven gegokt werd. Daar was weinig toezicht op en zo was er een groter risico op misstanden. Nederland was het laatste land in Europa dat online gokken verbood, de nieuwe regels moesten kansspelen kanaliseren. Donderdag sprak minister Franc Weerwind van rechtsbescherming in de Tweede Kamer tijdens een rondetafelgesprek over de gevolgen van de nieuwe kansspelwet. (Trouw)

__________

ECB verrast markten met groter dan verwachte rentestap.
De Europese Centrale Bank wil met een serie renteverhogingen de hoge inflatie te lijf gaan. In juli gaat de rente met 25 basispunten omhoog naar -0,25% en in september wordt dan een stap met 50 basispunten gezet. En dat is nog maar het begin! Na september verwacht de Centrale Bank de rente geleidelijk verder te verhogen, afhankelijk van hoe de inflatieverwachtingen zich daarna ontwikkelen. Vooral met de aangekondigde grotere stap in september verraste de Centrale Bank de markten. Zowel ECB-president Lagarde als hoofdeconoom Philip Lane had eerder aangegeven daar geen voorstander van te zijn. De aandelenmarkten daalden na het besluit, terwijl de rentes op de obligatiemarkten hard opliepen. De ECB denkt nu dat de groei van de economie op 2,8% uitkomt. (FD)

__________

Europees parlement wil het vetorecht voor EU-lidstaten afschaffen.
Europarlement verhoogt de druk om EU-verdrag te wijzigen. Het wil af van het vetorecht van lidstaten bij bepaalde besluiten. Op die manier moet de EU daadkrachtiger worden. Orban heeft een veto! ‘We moeten de belangrijkste weeffout van de EU repareren’. De recente afkondiging van een olieboycot tegen Rusland nam 3 weken in beslag, vooral door 1 dwarsligger: de Hongaarse premier Victor Orban. Dat leidde tot veel frustratie. Afschaffing van het vetorecht voor lidstaten moet centraal staan tijdens een te beleggen conventie over wijziging van het EU-verdrag. Dat staat in een resolutie die het Europees Parlement in Straatsburg met een ruime meerderheid heeft aangenomen. Om de conventie te beleggen volstaat de instemming van de meerderheid van de 27 lidstaten. Maar om vervolgens tijdens zo’n conventie te besluiten tot de verdragswijziging die nodig is om het vetorecht af te schaffen is unanimiteit vereist. (FD)

__________

Minister op ramkoers met boeren.
De bestrijding van het stikstofprobleem vergt zware ingrepen in de intensieve veehouderij, kondigde minister Christianne van der Wal eerder aan. Vrijdag maakte ze in haar grote stikstof-plan duidelijk wat dat betekent. ‘We hebben geen enkele keuze. Ik weet dat dit ontzettend veel impact heeft op boeren die al heel lang in onzekerheid leven maar de natuur kan niet wachten.’ Het verzet organiseert zich. LTO maakt zich al langer zorgen over de ingeslagen richting van de overheid. Met de absurde reductievoorstellen is voor de LTO de grens bereikt. ‘We accepteren onder geen beding dat onze leden zo worden behandeld.’ Christianne van der Wal staat dus voor de grootste uitdaging van haar pas twaalfjarige politieke carrière: een oplossing vinden voor de stikstofcrisis! (VK)

__________

Forse energieprijzen kunnen 1 op 7 huishoudens in het nauw brengen.
Bij blijvend hoge energieprijzen en andere vaste lasten kunnen op termijn tot 1,2 miljoen Nederlandse huishoudens moeite krijgen met het betalen van hun maandelijkse lasten. Dat komt neer op 15% van alle huishoudens aldus het CBS. Het gaat hier wel om ‘het donkerste scenario’. Daarin zijn de energieprijzen verzevenvoudigd ten opzichte van januari 2021 toen al 500.000 huishoudens moeite hadden om rond te komen. Heel ver van de werkelijkheid lijkt dit scenario niet. Zo lagen de energieprijzen in mei 2022 met een vervijfvoudiging al in de buurt van dit donkere script, terwijl die van brandstof iets hoger waren. Anderzijds liggen de prijzen van andere vaste lasten zoals voeding nu een stuk onder die van het zwartgallige scenario. Ruim een kwart van de huishoudens met een krappe beurs heeft slechts voor drie maanden een financiële buffer. Bovenop die 190 duizend huishoudens komen nog eens 100.000 die het maximaal een jaar volhouden. In het donkerste scenario zijn 540 duizend huishoudens al na 3 maanden door hun reserves heen. (VK)

__________

Trump was ‘spil in couppoging’ bij bestorming Capitool in 2021.
Donald Trump regisseerde de gewelddadige bestorming van het Capitool op 6 januari 2021. De aanval op het democratisch huis van de VS was volgens de onderzoekscommissie van het Amerikaanse Congres het resultaat van een ‘couppoging’, een samenzwering waar Trump de spil van was. Die voorlopige conclusie van de onderzoekscommissie vergroot de kloof tussen de Democraten en Republikeinen almaar verder, een kloof die bepaalt wie aan welke kant van de waarheid staat. De commissie opende in de nacht van donderdag op vrijdag zijn eerste van 6 op primetime uitgezonden hoorzittingen over de Capitoolbestormingen. Zowel de democratische voorzitter Bennie Thompson als de Republikeinse vicevoorzitter Liz Cheney gebruikte scherpe bewoordingen. Cheney stelde dat Trump de ‘lont in het kruitvat stak’ met zijn oproep op Twitter om naar Washington te komen. ‘Kom naar het Capitool. Het wordt wild’, luidde diens oproep. Trump noemde het lynchen van de vicepresident zijn ‘verdiende‘ loon. Volgens Thompson is de democratie nog altijd in gevaar. (FD)

__________

Ziekteverzuim is historisch hoog.
In het eerste kwartaal van 2022 bedroeg het ziekteverzuim 6,3%, schrijft het CBS. Vooral in de zorg meldden meer mensen zich ziek vergeleken met vorig jaar. Het is het hoogste percentage sinds het begin van de metingen van het CBS in 1996. Dat maakte het statistiekbureau vrijdag bekend. In dezelfde periode een jaar eerder bedroeg het verzuim 4,8%. Het eerste kwartaal is altijd de periode met het meeste ziekteverzuim in het jaar, vanwege het winterweer in januari, februari en maart. Dit uitzonderlijke verzuim deze winter komt waarschijnlijk door de zeer besmettelijke Omikron-variant van het coronavirus die in deze periode in Nederland rondging. Net als een jaar eerder waren het de zorgmedewerkers die zich het vaakst ziek meldden: 8,9%. Dat wil zeggen dat van de 1000 te werken dagen 89 dagen verzuimd werden door ziekte. Een jaar eerder ging het in de zorg om 68 dagen verzuim. (NRC)

__________

VVD-leden keren zich tegen stikstofplannen kabinet.
Dat bleek zaterdag op het partijcongres, waar 51% van de aanwezigen een motie van die strekking heeft gesteund. Ze vinden het vrijdag gepresenteerde plan van hun eigen minister Van de Wal te ver gaan. In de motie worden Kamerleden van de fractie opgeroepen om tegen het huidige kabinetsplan te stemmen. Er moet een “zorgvuldig, realistisch en liberaal stikstofbeleid” komen. De motie geldt als een advies. (NRC)

__________

Tevredenheid bij PvdA en GroenLinks na keuze voor stap in samenwerking.
Met een ruime meerderheid schaarden de leden van PvdA en GroenLinks zich zaterdag achter het plan om 1 Senaatsfractie te gaan vormen. Alles op links draait om de fusievraag, behalve de fusievraag, die draait om macht. En als het aan de leden van GroenLinks en PvdA ligt, zijn beide partijen beter af als 1 sterk machtsblok, te beginnen met de vorming van 1 gezamenlijke fractie na de Eerste Kamerverkiezingen volgend jaar. Met een ruime meerderheid schaarde de achterban van beide partijen zich zaterdag achter dat plan. Bij het partijcongres van de PvdA koos 76,8% van de stemmers voor de gezamenlijke Senaatsfractie. In een referendum van GroenLinks was dat 80%. (NRC)

__________

Maak haast met de voedselcorridor uit Oekraïense havens!
Terwijl Rusland 20 miljoen ton graan vasthoudt in Oekraïense havens, gaan zo’n 750.000 inwoners van Afrikaanse landen, Jemen en Afghanistan de hongerdood tegemoet. Op sommige plaatsen is het sterven al gaande. Zo zijn in de Ethiopische regio Tigray in de afgelopen weken al zeker tientallen kinderen aan ondervoeding bezweken. De berichten van de VN worden haast met de dag wanhopiger. De oorlog dreigt, samen met andere crises, ‘een ongekende golf van honger en gebrek’ te veroorzaken zei secretaris Guteres deze week. De voedselcrisis zal bovendien geen land ter wereld ongemoeid laten, waarschuwde hij. Ook rijke landen hebben te lijden onder hoge prijzen. In armere landen zullen honderden miljoen moeite hebben om voldoende eten te vinden. Het wrede spel dat Rusland speelt met mensenlevens stekt zich via de graanblokkade uit over grote delen van de wereld. Oekraïne produceert jaarlijks genoeg tarwe, mais en andere granen om 400 miljoen mensen te voeden, maar dit jaar kan de helft het land niet verlaten doordat de Russische vloot voor de havens van Odessa en Marioepol ligt. De Russisch agressie gaat zelfs verder dan de blokkade. Graansilo’s worden gebombardeerd en Russische bezetters transporteren treinladingen vol graan van Oekraïense steden naar de in 2014 geannexeerde Krim om van daaruit verkocht te worden aan landen in het Midden-Oosten. Dit komt neer op plundering. Voedsel is onderdeel geworden van Ruslands ‘terreurarsenaal’, zegt EC-voorzitter Von der Leyen. Het Russische optreden is zeer verwerpelijk. Voldoende voedsel is een mensenrecht dat nu wordt geschonden. Moskous ontkenningen ten spijt. Die vloot hoeft daar niet te liggen, die is onderdeel van een invasie. Volgens Rusland zijn Oekraïense zeemijnen het echte obstakel, maar het kan Zelensky niet verweten worden dat hij zijn land verdedigt. Ruslands eis dat eerst de sancties worden opgeheven verraadt bovendien een gebrek aan goede wil. (NRC)