Nieuwsoverzicht van ma 8 september 2025 t/m zo 14 september 2025

Werkloosheid in de eurozone op laagste niveau ooit.
De Europese arbeidsmarkt draait nog steeds op volle toeren. In juli bereikte het aandeel werklozen in de eurozone met 6,2% het laagste niveau sinds de invoering van de gezamenlijke munt in 2001. De werkloosheid in de EU stond eind vorig jaar al historisch laag. Nederland bereikte zijn voorlopig laagterecord al in 2022 met 3,2%.
Het werkloosheidspercentage – het aandeel werklozen op de beroepsbevolking – is in de eurozone meestal hoger dan dat voor de EU. Dat komt doordat een aantal landen zonder de euro, zoals Tsjechië, Polen en Bulgarije, veelal de laagst werkloosheid kennen.
Spanje heeft al jarenlang de hoogste werkloosheid van alle Europese landen. In juli van dit jaar zat volgens Eurostat ruim 10% van de Spaanse beroepsbevolking zonder werk. Dat is overigens al veel minder dan in 2012, toen ruim 25% werkloos was.
Nederland hoort al jarenlang bij de landen met de laagste werkloosheid. In 2021 ontstond zelfs de unieke situatie dat het aantal vacatures hoger was dan het aantal werklozen. Inmiddels is die krapte op de arbeidsmarkt enigszins aan het normaliseren. (FD)
…………………………………………………………..

Kantoor premier in Kiev geraakt!
In de grootste drone- en raketaanval tot dusver trof Rusland een Oekraiens regeringsgebouw.
Rusland heeft zijn oorlog tegen Oekraïne verder opgevoerd met de grootste drone- en raketaanval op het buurland sinds de invasie begon. Bovendien werd voor het eerst een aanval uitgevoerd op een belangrijk regeringsgebouw in het centrum van Kiev. Poetins boodschap in het 184e weekeinde sinds de grootschalige invasie laat weinig aan duidelijkheid te wensen over: van vrede of zelfs maar enige toenadering tot Oekraïne is voorlopig geen enkele sprake. De Oekraiense regering heeft de afgelopen maanden herhaaldelijk gezegd rechtstreeks te willen praten met Rusland over een bestand ter beëindiging van de oorlog. 
De Oekraiense bevolking kreeg een massale barrage te verwerken van 823 Russische kamikazedrones, ballistische raketten en kruivluchtwapens. Daarmee vestigde het regime van Poetin opnieuw een ‘record’ in de oorlog, aldus de Oekraiense luchtmacht.
Naast Kiev werden ook in 5 andere regio’s waaronder Zaporizja en Odesa door drones schade aangericht.
Tientallen burgers raakten gewond en gedood in wat volgens Moskou een aanval was op ‘militaire doelen’.
Zelensky zei dat  ‘zulke moorden bewuste misdaden zijn die de oorlog alleen maar verlengen vooral omdat lang geleden al echte diplomatie had kunnen worden opgestart’.
Zelensky herinnerde Trump er nog maar eens aan dat hij Poetin weken geleden al zware sancties in het vooruitzicht had gesteld als Moskou niet bereid zou zijn de oorlog te beeindigen. Ook elders in Europa werd de aanval scherp veroordeeld. Opnieuw drijft Poetin de spot met de diplomatie door het internationale recht te vertrappen en willekeurig te moorden schreef Von der Leyen. Starmer sprak van ‘laffe aanvallen’ die aantonen dat Poetin ‘gelooft dat hij straffeloos kan handelen’. Hij neemt vrede niet serieus. De Russen intensiveren de laatste weken niet alleen hun oorlog, de aanvallen  worden steeds brutaler en openlijker in de richting van de bondgenoten van Oekraïne.  Tien dagen geleden werd een kantoorpand van de EU in Kiev ernstig beschadigd. Kort daarvoor werd het pand van een Amerikaans bedrijf in de hoofdstad geraakt. Ook werd bekend dat de Russen met drones boven Duitsland wapenroutes in beeld proberen te brengen. Het hangt samen met Trump die anders dan Biden de schuld van de oorlog niet bij Poetin legt. Integendeel: Hij legde de rode loper uit in Alaska voor Poetin die zich ook gesterkt voelt door de banden die hij vorige week aanhaalde met Xi, Modi en Kim Jong-un.
Van een internationale paria, gezocht voor oorlogsmisdaden, is Poetin nu een geziene gast geworden in machtige landen. (NRC)
……………………………………………………………..
 
Frankrijk wacht nieuwe politieke crisis na val premier Bayrou.
De oppositie stuurde hem naar huis uit diepe onvrede over zijn bezuinigingsplannen. Waarom zou een premier die zo impopulair is dat hij er historische records mee breekt, moedwillig een vertrouwensstemming organiseren?  
François Bayrou had het niet hoeven doen, maar de premier vond het grootste risico niet zijn mogelijke vertrek, zo zei hij maandag in het parlement. ‘Het grootste risico is de dingen laten doorgaan zonder dat er iets verandert’.
Die dingen zijn de alsmaar oplopende schulden van de Franse staat en de eveneens oplopende kosten voor het aflossen daarvan. In een poging de overheidsfinanciën te beteugelen presenteerde hij een bezuinigingsplan van 44 miljard euro. Met 194 stemmen voor vertrouwen in de premier en 364 tegen heeft hij bij lange na niet gekregen om aan te blijven. Hij heeft dinsdag zijn ontslag ingediend bij Macron. Die uitslag kwam geenszins als een verrassing. Zijn voorstel om 2 vrije dagen te schrappen en sociale uitkeringen te bevriezen wist hij eerder al de voltallige oppositie tegen zich in het harnas te jagen.
Door de vertrouwensstemming te organiseren wilde hij voorkomen dat hij hetzelfde lot zou krijgen als zijn voorganger Barnier die de aftocht blies na mislukte onderhandelingen. Hij kan zichzelf nu neerzetten als de man die er alles aan heeft gedaan om de staatsschuld aan te pakken. De stemming maandag ging volgens Bayrou om een keuze tussen chaos en verantwoordelijkheid. Aan Macron de taak om de chaos te bezweren. De verwachting is dat hij een nieuwe premier zal benoemen om met spoed aan een nieuwe begroting te werken. (VK)
………………………………………………………..

Financiële zorgen nemen af, tweedeling houdt aan.
Meer Nederlanders waren in 2024 tevreden over hun financiële situatie vergeleken met een jaar eerder. Tegelijkertijd namen hun financiële zorgen over de toekomst af, blijkt uit CBS-onderzoek. Wel houdt de tweedeling aan als het gaat om die zorgen. Het verschil tussen de laagste en hoogste inkomensgroepen blijft groot.
De tevredenheid van geënquêteerden over hun financiële situatie is gestegen: in 2024 oordeelde 74.9% positief. Daarmee is de tevredenheid nog niet terug op het niveau van 2021, het jaar voordat de inflatie piekte: toen was 81,9% positief. In 2013 was dat nog 28,3%. Hoewel maar 5,2% van de Nederlanders vorig jaar negatief was over de eigen financiële situatie maakte 26,1% zich zorgen over de  toekomst. Die zorgen zijn overigens afgenomen vergeleken met de 2 voorgaande jaren.
De zorgen over de financiële toekomst verschillen sterk tussen bevolkingsgroepen. In 2024 nam het verschil tussen de laagste en de hoogste inkomens weliswaar af maar het gat is nog steeds groot in vergelijking met de jaren voor 2021. (FD)
………………………………………………………….

Israël valt Hamas-top aan in Qatar.
Met de aanval op Hamas-leiders in Doha heeft Israël zich van zijn onverzoenlijkste kant laten zien. Diplomatiek en internationaalrechtelijk is de aanval buitengewoon omstreden. Ook laat Israël zien dat het niet uit is op een akkoord met Hamas over een staakt-het-vuren in de Gazastrook.
De luchtaanval was gericht op een delegatie van Hamas waarmee Israël in gesprek is over Gaza. Leiders van Hamas waren naar Doha gereisd om te spreken over een voorstel van Trump voor een staakt-het-vuren.
Volgens een Hamas-woordvoerder hebben de hooggeplaatsten de aanval overleefd. Wel zouden er enkele doden zijn gevallen, onder wie de zoon van een van de leiders, Kalil al-Hayya. Ook politiek leider Khaled Meshaal zou in Doha aanwezig geweest zijn. Volgens Qatar, dat de aanval heeft veroordeeld, mikte Israël op een hoofdkantoor van Hamas waar de politieke leiders wonen. Netanyahu zegt dat de aanval was voor een Palestijnse aanval op een bushalte in Jeruzalem, waarbij maandag 5 mensen omkwamen. Er namen 15 gevechtsvliegtuigen deel aan de operatie. Twee Israëlische bronnen zeggen tegen CNN dat Israël de aanval 2 tot 3 maanden lang heeft voorbereid. In diplomatieke kringen is het uiterst ongebruikelijk om mensen aan te vallen met wie je onderhandelt, ook al is het een vijandelijke groepering. Ook zijn experts sceptisch of zulke pogingen tot liquidatie stroken met het internationaal recht.
Ongeacht of de hoogste politieke leiders van Hamas zijn gedood betekent dit voorlopig het einde van de vredesonderhandelingen over Gaza, zegt Hugh Lovatt, Hamas-expert van de denktank European Council on Foreign Relations. ‘Maar dat niet alleen: Israël laat de interne balans binnen Hamas verder doorslaan in het voordeel van de militaire hardliners van de beweging die in Gaza zitten.’ (NRC)
………………………………………………………….

Gebruik openbaar vervoer neemt weer af doordeweeks, groei weekend zet door.
Er wordt sinds corona structureel minder gebruik gemaakt van het openbaar vervoer. Opvallend genoeg is er in het weekend juist een opleving te zien: trein, bus, tram en metro worden dan steeds vaker gebruikt.
In de eerste helft van 2025 werd er 607 miljoen keer ingecheckt. Dat is een afname van zo’n 7% ten opzichte van het coronajaar 2019, toen er 651 miljoen keer werd ingecheckt.
Wie alleen naar het doordeweekse ov-gebruik kijkt, ziet dat het zelfs met 11% is afgenomen ten opzichte van 2019. Op dinsdag en donderdag blijft het ov-gebruik nog enigszins op peil, vermoedelijk vanwege vaste kantoordagen. Op maandag wordt er weer iets vaker met het ov gereisd, ten opzichte van 2024. Maar op woensdag en vrijdag kalft het ov-gebruik steeds verder af.
In het weekeinde neemt het ov-gebruik juist toe. In het eerste halfjaar van 2025 werd er 116 miljoen keer ingecheckt, liefst 15% meer dan in dezelfde periode in 2019. Die stijging zet alleen maar door.
Uit de data blijkt duidelijk dat er doordeweeks twee flinke reizigerspieken zijn: rond 08.00 en 17.00 uur. De NS zoekt al jaren naar een manier om de drukte te spreiden. Het idee van een spitsheffing wordt door deskundigen omarmd maar door de politiek telkens afgeschoten. (VK)
………………………………………………………

Rusland test NAVO met massale schendingen Poolse luchtruim.
Polen heeft samen met NAVO-bondgenoten Russische drones neergehaald.
Voor het eerst sinds de invasie hebben NAVO-troepen direct het vuur geopend op Russische drones. Moskou test al langer met luchtruimteschendingen en sabotagepogingen hoever het kan gaan maar niet eerder kreeg het zo’n eensgezinde militaire en politieke reactie van Polen en de militaire alliantie. Ondanks het stevige ingrijpen van het leger zijn Poolse commentatoren en analisten het erover eens dat dit niet de laatste Russische provocatie zal zijn. De Poolse luchtmacht, ondersteund door Nederlandse F-35’s heeft deze week minstens 4 onbemande vliegtuigen neergehaald. Het is niet bekend hoeveel drones het Poolse luchtruim zijn binnengevlogen maar volgens Tusk zijn het er minstens 19! 
Hoewel Moskou verantwoordelijkheid ontkent spreekt Warschau over ‘een daad van agressie’ die een direct gevaar vormt voor de Pools samenleving. Na de luchtruimschendingen waarbij geen slachtoffers zijn gevallen deed Warschau een beroep op artikel 4 van het NAVO-verdrag. Deze stap roept de bondgenoten bijeen voor spoedoverleg als een van de leden wordt bedreigd. Met deze luchtruimschendingen escaleert het Kremlin de schaduwoorlog die al langer gaande is. Maar met de beschadigde huizen in het oosten van Polen is de dreiging nog niet eerder zo tastbaar geweest. Eerder waren er ontploffingen in distributiecentra in Polen en werden vluchtelingen bij de Poolse grens afgezet. Daarnaast zijn er Russische cyberaanvallen gemeld, en verspreiden trollen desinformatie en propaganda. Het Kremlin ontkent alle beschuldigingen.
‘Moskou probeert met deze provocaties de NAVO-leden uit tegen elkaar uit te spelen’,  volgens defensiespecialist Tarocinski van denktank OSW. Moskou hoopt dat sommige NAVO-leden terughoudend zullen reageren uit angst voor een directe militaire confrontatie tussen alliantie en Rusland.
De NAVO moet nu eensgezind zijn, benadrukt hij. ‘Door de verdeeldheid te vergroten hoop het Kremlin de oostflank van de NAVO te isoleren van de rest van de alliantie en zo de regio kwetsbaar te maken.’ (FD)
………………………………………………….

Jarenlange daling van de criminaliteit in Nederland is ten einde.
Lang kreeg Nederland te horen dat de criminaliteit daalt. Het CBS benadrukt nu dat van daling al jaren geen sprake meer is.
Vanaf ongeveer de eeuwwisseling nam de criminaliteit aanzienlijk af, maar die daling heeft sinds 2018 – op een coronadip na – niet doorgezet. De afgelopen jaren is zelfs sprake van een toename van ondermeer verkeers- en seksuele misdrijven.
De CBS-publicatie valt niet uit de lucht. Die is namelijk gebaseerd op door de politie geregistreerde criminaliteit, bevolkingsonderzoek naar slachtofferschap, rechterlijke uitspraken, beslissingen van het OM en ziekenhuisopnamen: allemaal data die al openbaar waren. Dat de criminaliteit niet langer daalt is volgens het CBS echter een belangrijke trend. Daarom zijn de reeds bekende cijfers gecombineerd en in samenhang gepresenteerd.
Dat de criminaliteit sinds 2018 niet meer daalt blijkt uit cijfers over geweldsmisdrijven, drugsdelicten en vermogensmisdrijven. Met name die laatste categorie waartoe onder meer diefstal, inbraak, fraude en oplichting behoren is belangrijk omdat ongeveer de helft van alle geregistreerde criminaliteit uit vermogensdelicten bestaat.
In het woensdag verschenen rapport belicht het CBS tevens dat sprake is van een toename van een aantal delicten waaronder verkeersdelicten, seksuele en wapenmisdrijven. Men vermoedt dat maatschappelijke aandacht voor seksueel geweld een rol speelt bij de meldingsbereidheid en dus registratie van seksuele misdrijven.
Bij de toename speelt ook het registratiebeleid van de politie een rol. Indien meerdere conflicten worden gepleegd die verband houden met elkaar, zoals een straatroof met een vuurwapen, wordt namelijk sinds 7 jaar niet alleen het zwaarste delict (de straatroof) maar ook het illegale vuurwapenbezit genoteerd.
Dat onder de streep de criminaliteit niet langer daalt hangt echter niet samen met een nieuwe manier van registreren door de politie. Slachtofferenquêtes tonen  namelijk ook aan dat afname van criminaliteit gestopt is.
Volgens het statistiekbureau is er dus maar een conclusie mogelijk: ‘Aan een  lange daling van criminaliteit lijkt inderdaad ten einde zijn gekomen’. (NRC)
……………………………………………………
 
Grootste koopkrachtplus sinds 2001 dankzij lonen!
+ Vooral werknemers wonnen sterk aan koopkracht in 2024
+ Zij profiteerden van hogere lonen en fiscale maatregelen
+ De koopkrachtstijging was kleiner voor gepensioneerden
De koopkracht steeg vorig jaar met 3,6%. Dit was vooral te danken aan de hoogste cao-loonstijging in ruim 40 jaar (+6,8%),
aldus het CBS. In 2022 daalde de koopkracht nog door de inflatiepiek die volgde op de Russische inval in Oekraïne en het sneller dan verwachte economische herstel na de coronacrisis. ‘Dat hebben we vorig jaar ruimschoots goedgemaakt’, stelt CBS econoom Hein van Mulligen.
Sinds de eeuwwisseling zijn huishoudens er een slordige 35% in koopkracht op vooruitgegaan. De inflatie, die gemiddeld wat hoger ligt dan het gemiddelde in de eurozone werd dus ruimschoots gecompenseerd door meer inkomsten.
Door die forse loonstijging in 2024 ging driekwart van de werknemers-huishoudens er vorig jaar fors op vooruit en wel met 5,3%. Na aftrek van inflatie vorig jaar (3,1%) resteert voor deze groep een reële loonstijging van 3,7%. Werknemers zorgden er zelf voor dat de extra koopkracht nog hoger uitviel bijvoorbeeld door meer uren te gaan werken of over te stappen naar een beter betaalde baan. Ook de stijging van de arbeidskorting waardoor de belastingdruk daalde hielp een handje mee.
Fiscale ingrepen zoals de verlaging van mkb-winstvrijstelling en de zelfstandigenaftrek zorgden ervoor dat de koopkrachtontwikkeling van zelfstandigen (3,1%) achterbleef bij die van werknemers.
Aan de staart van het peloton zitten huishoudens met een bijstandsuitkering. Deze groep ging er slechts 0,2% op vooruit!  Het wegvallen van de energietoeslag raakte deze groep.
Ook voor gepensioneerden was de koopkrachtstijging beneden gemiddeld (+1,8%). Los van de voornaamste inkomensbron (zoals werken of ondernemen): een huishouden met kinderen ging er in 2024 het meeste op vooruit (+5,6%), eenpersoonshuishoudens het minst (+2%). (FD)